15 Augustus 1945

Geplaatst in: Erfgoed, Artikelen
Hiroshima
Foto: Collin van Ginkel / Mariska Snijdewind. Een van de weinige overgebleven gebouwen in Hiroshima na de atoombom op 6 augustus 1945.

15 augustus
Wanneer je op een datum zoekt op Wikipedia krijg je een lijst van belangrijke historische gebeurtenissen op die datum. Als je zoekt op vandaag, 15 augustus, krijg je onder het kopje “Oorlog” op 1945:

“Keizer Hirohito houdt een radiotoespraak waarin hij de onvoorwaardelijk overgave van Japan bekendmaakt. Dit is het einde van de Tweede Wereldoorlog. ”

Een kort zinnetje met een grote invloed op de wereldgeschiedenis en de maatschappij zoals wij die nu kennen.


‘De Aziatische Broeder’

Wanneer Nederland in 1942 al twee jaar bezet is door de Duitsers verrijst er in Azië nog een andere dreiging, de Japanners. Japan en Duitsland vormden samen met Italië sinds 27 september 1940 het zogenaamde Driemogendhedenpact. De Hollands-gezinden in Nederlands-Indië voelden de dreiging van de expansiedrift van de Japanners. Aan de andere kant zagen nationalisten in Indonesië de komst van de Japanners als die van de ‘Aziatische broeder’, die Azië gaat verlossen van de koloniale overheerser. Op 11 januari 1942 vallen de Japanners Nederlands-Indië binnen via Celebes (het huidige Kalimantan). Hoewel het Koninklijk Nederlands Indisch Leger (KNIL) weerstand probeert te bieden, blijken de Japanners toch te sterk en geeft Nederlands-Indië zich over in maart 1942.


‘Nippon’

Wanneer de Japanners het gezag in Nederlands-Indië overnemen proberen ze de invloed van de Nederlanders volledig uit te wissen. De aanwezige Nederlanders worden gevangen genomen of zelfs vermoord, Nederlands mag niet meer gesproken worden, Japan moet worden genoemd naar zijn Japanse naam ‘Nippon’ en zelfs de valuta wordt vervangen door de Japanse Gulden.


De Japanse Gulden.


Deze bezetting zal uiteindelijk bijna vier jaar duren, en gezien het grote aantal slachtoffers, ook onder de plaatselijke bevolking (zie hieronder) worden ze niet meer gezien als de ‘Aziatische broeder’. Als Nederland op 5 mei 1945 wordt bevrijdt is het nog steeds onrustig in Azië.


Atoombom

Op 6 augustus 1945 besluiten de Amerikanen grof geschut in te zetten om een eind te maken aan de oorlog. Ze werpen een atoombom op Hiroshima. Hoewel het erop lijkt dat de Japanners bereid zijn zich over te geven, was dit niet zonder vier voorwaarden:
• Garantie dat de imperialistische staat mocht worden behouden;
• Dat Japan zelf hun troepen mocht repatriëren;
• Dat Japan zelf de jurisdictie zouden hebben tijdens de hoorzittingen van oorlogsmisdaden;
• Japan zou niet bezet worden.

De Amerikanen nemen geen genoegen met de voorwaarden en eisen een onvoorwaardelijke overgave. Een tweede atoombom wordt 12 augustus afgevuurd, ditmaal op Nagasaki. Op 15 augustus geeft Keizer van Japan, Hirohito, een radiotoespraak, welke al op 14 augustus werd opgenomen, waarin Japan zich onvoorwaardelijk overgeeft..


Slachtoffers

Het uiteindelijk aantal slachtoffers van de Japanse bezetting in Nederlands-Indië blijft een schatting, onder andere omdat veel Japanse documenten verloren zijn gegaan. Op de website van het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies zijn de volgende cijfers te vinden betreffende de slachtoffers gedurende de Japanse bezetting van Nederlands-Indië:

Aantallen: Overledenen: % overledenen:
Krijgsgevangenen: 42.233 8.200 één op de vijf
Geïnterneerden: 100.000 16.800 één op de zes
Buiten de kampen: 220.000 onbekend onbekend
Javanen: 50 miljoen 2,5 miljoen één op de twintig

Een groot aantal van de slachtoffers waren onderdeel van de Nederlandse militaire krijgsmacht:

Koninklijke Marine: 3.847 militairen
KNIL: 36.869 militairen
Hulpkorpsen van het KNIL: 1.517 militairen.

De overgave van Japan betekende het einde van de Tweede Wereldoorlog. Het betekende echter niet het einde van de Nederlandse strijd. Daags na het einde van de Tweede Wereldoorlog, breekt de Onafhankelijksstrijd uit. Nederland eiste Nederlands-Indië terug en de nationalisten eisten, onder leiding van Sukarno, de onafhankelijkheid. Hierover meer in een volgend artikel.

Gebruikte bronnen
partai politik berhaluan nasional. (2019, 6 augustus)
Geen plek voor Nederlanders. (2019, 25 januari)
U oordeelt over Moeder Indonesia zelf’. (z.d.).
Pancasila – definitie – Encyclo. (z.d.)
Gebeurtenis in de Tweede Wereldoorlog. (2019, 14 augustus)
Japanse bezetting, Pacific-oorlog en Indonesische onafhankelijkheidsstrijd | www.niod.nl. (z.d.).

Verder lezen

Film

CinemAsia Film Festival bestaat 20 jaar: 6 (nieuwe) filmtips

Boeken     Column     Identiteit

Vilan van de Loo schrijft nieuw boek over KNIL

Cultuur     Column

Column: De betekenis van de os in verschillende culturen