Vilan van de Loo is onderzoekster en schrijfster. Haar interesse gaat uit naar het oude koloniale Indië. Daar schrijft ze bij voorkeur haar boeken over. Ze is ook initiatiefnemer van ‘De Indische Schrijfschool’. Zij is vaste columnist bij ons en elke week verschijnt er een nieuwe column van haar hand. Deze week vijf tips om de zomer al lezende door te komen.
Elke dag krijg ik een zomer-aanbieding voor boeken in de mailbus en toen dacht ik: weetjewat, ik doe gewoon mee. Met dit verschil: mijn leeslijst is oud en alle boeken zijn gratis online te vinden.
Oud wil zeggen, voor de Eerste Wereldoorlog. Daar ligt de grote bloeitijd van de Indische literatuur, die halfweg negentiende eeuw begon en toenam in kwantiteit en kwaliteit. Dat kon dankzij de technologie van goedkopere drukpersen, dankzij meer transportmogelijkheden die een snellere verspreiding van boeken mogelijk maakten en vooral dankzij een nieuw zelfbewustzijn in een koloniale samenleving. Het besef groeide meer te zijn dan ‘alleen’ een kolonie van het moederland, dat ook de eigen cultuur recht van bestaan had. Maar het moederland dacht hier uiteraard anders over.
Stuk voor stuk is elk oud boek een venster op de oude Indische tijd, waarin het taalgebruik anders was dan wij nu acceptabel vinden, waarin de verhoudingen tussen bevolkingsgroepen dat ook was, en waarin zowat elke roman die toen verscheen, nu niet meer geschreven zou kunnen worden. Zo leren we het andere normaal kennen, van toen en daar. Hoe was het toen, waardoor is het veranderd – vragen die ons aan het denken zetten.
Dit is mijn zomerleeslijst. U vindt de romans online. Helemaal gratis, zeg ik blij als zijnde een kwart Zeeuws meisje. Ons bin zuunig.
1 De-Lilah : Een Indisch Dozijntje (1898)
De titel zegt het al: Indische verhalen en dan een dozijn. Twaalf stuks. Opvallend is hier de nabijheid van de Indonesische cultuur. Ook informatief als het gaat over vergiftigen. (Niet doen, hoor)
2 Rob Nieuwenhuys: Oost-Indische Spiegel (1972)
Wat Nederlandse schrijvers en dichters over Indonesië hebben geschreven vanaf de eerste jaren der Compagnie tot op heden
Nog steeds de klassieke literatuurgeschiedenis van de Indische letteren. Een mooi chronologisch overzicht met vaak een persoonlijke mening, waardoor het aanzet tot het vormen van een eigen mening. Ontdek ik een nieuw boek van vroeger, dan wil ik toch altijd even weten of Rob Nieuwenhuys er iets over zegt.
3 W. A. van Rees: Wijnanda. Een Indische novelle (1881)
Is het hoogstaande literatuur? Neen. Is het heerlijk meeslepend en verbazend onderhoudend? Jazeker. Daarom noem ik Wijnanda. De titelheldin is een dapper Hollands meisje dat besluit vanwege de liefde zich in de Atjeh-oorlog te mengen. Van Rees had zelf een militaire achtergrond en zijn kennis van mensen en zaken heeft hij in de roman gestopt.
4 Melati van Java: Fernand (1874)
Fernand is de titelheld, maar het gaat niet over hem. Wel over de Indische vrouwen in zijn: zijn moeder, zijn geliefde en zijn echtgenote. Eigenlijk is de hoofpersoon de Indische Theodora van Vaerne. Zij is intelligent, zelfstandig, beeldschoon en ook ietwat wrokkig van aanleg. Een rolmodel voor de lezeressen, ook al verschijnt ze in de coulissen van de roman. En die Fernand? Een watje. Echt.
5 Mevrouw E. Overduyn-Heiligers: Warm bloed (1904)
Dat mevrouw Overduyn zo onbekend is, begrijp ik niet. Het is heerlijk broeierig proza, bij het onfatsoenlijke af. In deze roman staat een jonge Indische vrouw centraal. Diana komt terug in Batavia, na een tijd op kostschool te zijn geweest. Dan komen de broeierige gebeurtenissen maar het verhaal heeft een verrassend einde, gezien het verschijnen in 1904. Het kan aanzetten tot onzedelijk gedrag, ik waarschuw even.
Ik hoop dat u gaat lezen, na de zomer mag ook.
