In de documentaire ‘Indisch Zwijgen’ duiken drie jonge Indische kunstenaars in hun familieverleden om via hun kunst het zwijgen over het Nederlands Indische verleden te doorbreken. Meer Dan Babi Pangang gaat in gesprek met een van de regisseurs, Juliette Dominicus.
“Wat deed opa eigenlijk voor werk in Indië”? Een simpele vraag die documentairemaakster Juliette Dominicus (24) haar vader stelde. Die moest echter het antwoord schuldig blijven. Juliette is derde generatie Indische Nederlander en onderzoekt haar Indische roots door middel van de documentaire ‘Indisch Zwijgen’. Juliette: “Mijn opa en oma kwamen vanuit Batavia naar Nederland. Mijn Indische vader is hier geboren, ik heb een Nederlandse moeder. Mijn opa overleed toen ik nog klein was, dus ik heb geen tastbare herinneringen aan hem. Wel aan mijn oma. Ze vertelde wel eens over haar leven in Indië, hoe fijn het was, wat voor een mooi huis ze hadden. Toch voelde ik dat ze niet alles kon vertellen. Over de oorlog bijvoorbeeld. Ik weet dat mijn opa in een interneringskamp heeft gezeten, maar daar heb ik op jonge leeftijd nooit veel naar gevraagd. Wanneer ik mijn vader hier nu vragen over stel, heeft hij ook weinig antwoorden.”
Mijn vader heeft het zijn ouders ook nooit gevraagd. Mijn oma is inmiddels overleden, dus aan haar kan ik het niet meer vragen. Gelukkig heb ik nog veel informatie weten te krijgen van haar zus. Inmiddels is ook zij overleden.
Het is een veel voorkomende klacht van de nakomelingen, de derde en vierde generatie Indo’s: het ‘Indisch zwijgen’ van de voorgaande generaties. Juliette: “Op school heb ik nooit iets gehoord over het trauma van de Indische Nederlanders, ons verhaal komt nauwelijks voor in de geschiedenisboeken. Mijn vader wist het niet en mijn oma zweeg. Drie generaties verder voelen wij een gebrek, een leegte, en soms ook letterlijke pijn over het verzwegen verleden.
In ‘Indisch Zwijgen’ duiken drie Indische jongeren van de derde generatie hun eigen familiegeschiedenis in: spoken-word artiest Amara van der Elst (bekend van haar voordracht tijdens de Dodenherdenking op 4 mei), DJ en beeldend kunstenaar Mei Oele en danser Jonathan van Slooten. De drie verwerken hun onderzoek in drie nieuwe kunstwerken, waarin ze uitdragen wat het voor hen betekent om vandaag de dag Indo te zijn. Daarnaast is het de bedoeling dat ‘Indisch zwijgen’ een cross-mediaal project wordt voor de derde generatie, waar ze met hun vragen en gedeelde verhalen terecht kunnen.
Juliette: “Door het maken van de film willen we via een persoonlijk onderzoek laten zien wat de invloed is geweest van het collectieve zwijgen over het Nederlands Indische verleden. Daarnaast is onze blik vooral gericht op de toekomst: hoe kunnen we als Indo’s van de derde generatie weer met trots en kennis van de geschiedenis uitdragen wat het betekent om Indisch te zijn?” Wat dit Indisch-zijn voor haar persoonlijk betekent, daar is ze nog niet helemaal achter gekomen. Juliette:
Er moet toch meer zijn dan alleen eten en muziek die ons verbindt? Ik sta aan het begin van een interessante persoonlijke ontdekkingstocht.
Wil je de documentaire van Juliette Dominicus en Sven Peetoom financieel ondersteunen? Klik dan hier.
Speciaal voor de derde generatie zette Sabina de Rozario van het blog ‘Door blauwe ogen’ een aantal must reads op een rijtje waar zij als zoekende veel antwoorden in heeft kunnen vinden. Jij wellicht ook.
Uit Indië geboren
Het eerste in het rijtje van belangrijke boeken is ‘Uit Indië geboren’. De vormgeving motiveert eerlijk gezegd niet tot lezen, maar de inhoud is uiterst leerzaam. Zo las ik in dit boek voor het eerst over slaven in Indië. Ook was de informatie over de Portugezen in de kolonie goed om te lezen, gezien mijn gedeeltelijke Portugese afkomst. De foto’s in dit naslagwerk zijn werkelijk prachtig, als je niet van lezen houdt, kun je altijd nog ‘plaatjes kijken’.
De Njai
Meer over de Indische geschiedenis, en met name de positie van de vrouw in Indië, leerde ik van ‘De Njai’ van Reggy Baay. Het boek beschrijft het verhaal van de njai: de Indonesische, Chinese of Japane vrouw met wie blanke mannen samenwoonden en kinderen kregen. Dit boek was voor mij een eye opener, het verklaarde die eenzame voornaam, zonder achternaam, in onze stamboom. In het boek van Baay zijn, naast zijn eigen familieverhaal, veel historische gegevens gebruikt.
Fat man in Nagasaki
Het boek ‘Fat man in Nagasaki’ (1980) van Dr. J. Stellingwerff beschrijft het verbazingwekkende verhaal van kamp Fukuoka 14 vlakbij Nagasaki (de stad waar de tweede atoombom is gevallen).
De Indische naoorlogse generatie
Het laatste boek dat ik wil noemen is ‘De Indische naoorlogse generatie’ van F.A. Begemann. Deze uitgave uit 2002 van Stichting Pelita en ZorgOnderzoek Nederland gaf mij inzicht in de aanwezige trauma’s onder de naoorlogse generatie en de gevolgen hiervan voor het gezin.
