Hoewel je nieuwsgierig bent naar je familiegeschiedenis in Nederlands-Indië, heb je geen idee waar je moet beginnen met zoeken. Herkenbaar? MDBP zet 9 gratis online archieven op een rijtje.
Kranten
Op Delpher zijn kranten te vinden van 1618 t/m 1995: artikelen en advertenties kunnen een bron aan informatie zijn. De database bevat ook boeken en tijdschriften. De zoekresultaten zijn te filteren op het verspreidingsgebied Nederlands-Indië/Indonesië.
VOC
Er zijn 25 miljoen pagina’s aan archiefmateriaal van de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) online doorzoekbaar gemaakt. De Overgekomen Brieven en Papieren bieden een unieke inkijk in het optreden van de VOC in de zeventiende en achttiende eeuw in Azië. Het archief is een prototype: de uiteindelijke versie wordt in 2026 online doorzoekbaar. Daarbij is het de bedoeling dat onderzoekers context toevoegen bij bepaalde termen.
Geboortes, huwelijken, overlijdens
Roosje Roos is een genealogisch bureau. Hierop zijn 498.000 records te vinden uit de Indische Burgerlijke Stand vóór 1923. Deze zijn overgenomen uit de Regerings-Almanakken van Nederlandsch-Indië en zijn ingevoerd door vrijwilligers onder leiding van Herman Tervoort en door Maarten Etmans, die ook alle records controleerde. Ook zijn 46.933 records uit de Indische Burgerlijke Stand vanaf 1923 te vinden. Deze zijn afkomstig uit de door de Mormoonse kerk verfilmde akten en ingevoerd. Roosje Roos doet tegen betaling ook stamboomonderzoek voor Nederlandse, Nederlands-Indische en Nederlands-Joodse families.
Gelijkstellingen en naturalisaties
Juridisch gezien konden mensen in Nederlands-Indië gelijkgesteld worden met Europeanen. Van 1870 t/m 1919 werd de term gelijkstelling gebruikt, vanaf 1920 de term toepasselijkverklaring. Dit besluit van de gouverneur-generaal werd in het Staatsblad van Nederlandsch-Indië gepubliceerd. Vandaar dat ook wel de term “Staatsblad-Europeanen” wordt gebruikt. In deze database zijn 16.023 mensen opgenomen uit de periode 1870 t/m 1949.
Het Nederlanderschap werd vroeger verleend via een formele wet. Het wetsvoorstel bevat een lijst van personen die genaturaliseerd werden, met daarop de geboorteplaats, geboortedatum, het beroep en de woonplaats. In de “memorie van toelichting” staat meestal de reden van naturalisatie en soms zelfs een beknopte biografie. In deze database zijn 20.978 mensen opgenomen uit de periode 1850-1984.
Krijgsgevangenen
In de Tweede Wereldoorlog werd Nederlands-Indië bezet door Japan. KNIL-militairen en mariniers die in Japanse handen vielen, werden krijgsgevangenen. Eind 1941 werd het Japanse Informatiebureau voor Krijgsgevangenen opgericht. Hun taak was om de krijgsgevangenenstatus en -informatie door te geven aan het internationale Rode Kruis. Op de website van het Nationaal Archief zijn 43.585 interneringskaarten van krijgsgevangenen te vinden. Hierop staan de volgende gegevens: nationaliteit, militaire eenheid en rang, stamboeknummer, plaats waarin en datum waarop iemand krijgsgevangen is gemaakt, beroep, namen ouders, plaats van herkomst, adres waar nieuws over krijgsgevangene naartoe gestuurd werd, opmerkingen, jurisdictie kamp en datum van overplaatsing, officiële naam kamp en registratienummer.
Burgerkampen en Bersiapkampen
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden ongeveer 100.000 (Indo-)Europese burgers uit Nederlands-Indië geïnterneerd in kampen. Deze worden ook wel Jappenkampen genoemd. Indische Kamparchieven heeft een online doorzoekbaar overzicht van deze Jappenkampen.
Ook na het einde van de Tweede Wereldoorlog waren mensen geïnterneerd in voormalige Japanse kampen. Deze worden ook wel Bersiap-kampen of republikeinse kampen genoemd. Per kamp worden de belangrijkste gegevens vermeld, zoals de ligging van het kamp, de transporten van en naar het kamp, een plattegrond, foto’s of tekeningen, en de bestaande literatuur. Van sommige kampen zijn naamlijsten beschikbaar.
Paspoortaanvragen
Na de soevereiniteitsoverdracht eind 1949 hadden mensen die naar Nederland wilden of moesten vertrekken een paspoort nodig. Deze aanvraag werd gedaan bij het hoge commissariaat van Jakarta. In het oud-paspoortarchief zijn 150.000 aanvragen terug te vinden. De gegevens op de aanvraag zijn: foto, (volledige) naam, geboortedatum, geboorteplaats en -land, nationaliteit, beroep met eventueel de werkgever, toenmalige vaste woonplaats en adres. Ook van de ouders van de aanvrager zijn deze gegevens vastgelegd.
Noot: het gaat hier om aanvragers, soms stonden de kinderen bij de aanvrager op het document erbij. Hierdoor zijn er veel meer mensen terug te vinden via deze bron. Daarnaast bevat het archief alleen aanvragen die zijn gedaan door individuele personen tussen 1950-1959. KNIL-militairen en hun gezinnen vielen onder een andere regeling en komen slechts bij hoge uitzondering in dit archief voor.
Boten- en passagierslijsten
De botenlijsten geven een overzicht van schepen die in de periode 1945 t/m 1964 burgers en militairen van Nederlands-Indië/Nieuw-Guinea en Australië naar Nederland hebben gerepatrieerd of geëvacueerd. Ook namenlijsten van militairen die naar Nederlands-Indië werden vervoerd zijn te vinden. De passagierslijsten geven een overzicht van de personen die met deze schepen gereisd hebben. Er zijn nu 51.382 mensen te vinden. Als een naam er niet tussen staat, kan het zijn dat Herman van Oosten, de maker van de website, hier toch meer informatie over heeft. Hij verzoekt mensen dan contact op te nemen met alle mogelijke informatie.
Educate yourself is een serie artikelen en interviews over de Indische en Molukse geschiedenis. Hoewel het een langdurig gedeelde geschiedenis is, blijft deze in Nederland onderbelicht. Daarom gebruikt MDBP de veelgehoorde kreet ‘educate yourself’ om deze geschiedenis in een wekelijkse serie verder uit te diepen.
