Deze week verschijnt RAKUS Magazine, een initiatief van Helena Smit (38). Het tijdschrift gaat over de Indische, Indonesische, Molukse en Peranakan eetcultuur in Nederland. Helena Smit is oprichter van Eating Habits en organiseert events en Indofoodtours. Zelf noemt ze het een uit de hand gelopen hobby. In het dagelijks leven is ze namelijk praktijkadviseur in de gezondheidszorg. Helena Smit heeft een Indonesische moeder en een Nederlandse vader.
De achtergrondverhalen in RAKUS Magazine gaan over tradities en waarden van eten. Ook worden prominente chefs en thuiskoks geïnterviewd, waaronder bekende namen zoals Maureen Tan, Betty van Enst en Francis Kuijk. Daarnaast vertellen Indonesische studenten hoe zij het Indische en Indonesische eten in Nederland ervaren. En uiteraard staan er ook familierecepten in het tijdschrift.
Diversiteit
“Ik wilde al heel lang een magazine maken omdat het creatieve proces me heel erg aantrok, maar ik wist niet goed waarover. In het begin van de pandemie startte ik met proeverijen en Indofoodtours. Zo ontstond het idee om een magazine te maken over de diversiteit aan eetculturen die zijn geworteld in de voormalige kolonie Nederlands-Indië”, blikt ze terug. Helena Smit wilde verder kijken dan alleen de Indische keuken: “Andere groepen zijn later naar Nederland gekomen. Het eten is geëvolueerd. Ik wil de diversiteit van de Indonesische keuken laten zien. RAKUS Magazine is een momentopname van de huidige stand van zaken in de keukens in Nederland.”
Tekst gaat verder onder de foto
Knipoog
Het Indonesische woord rakus betekent gulzig. “Onder mijn vriendinnen valt dit woord vaak. Indo’s gebruiken het woord met een knipoog. Dat wilde ik in het magazine laten terugkomen”, legt Helena Smit uit. De connotatie van dit woord ligt onder Indonesiërs net wat anders. “Indonesische chefs gaven aan dat het een negatieve bijklank heeft, anders dan in de Indische gemeenschap”, licht ze toe. Dat doet zeker niet af aan de reacties op het magazine. “Een derde van de mensen heeft het tijdschrift al ontvangen en ik ben flabbergasted door de alleen maar positieve reacties”, reageert ze enthousiast.
Rijst en boerenkool
De moeder van Helena Smit groeide op in de Sumatraanse stad Palembang. “Ik ben opgegroeid met pempek, een soort viscake uit Palembang. We aten thuis vaak gerechten zoals sayur asem en perkedel. Als we uit eten gingen, was dat meestal bij Indische restaurants”, vertelt ze. Haar moeder moest soms creatief zijn om bepaalde ingrediënten van Indonesische gerechten te vervangen. “Mijn moeder maakte graag daun singkong, cassaveblad, in een kruidige saus met santen. Maar het cassaveblad was in Nederland slecht te krijgen, dus maakte ze het met boerenkool. De stevigheid van het blad is hetzelfde en het is heel lekker”, legt Helena Smit uit.
Tekst gaat verder onder de foto
Streetfood
Ze is al twaalf keer in Indonesië geweest. “Als ik in Indonesië kom, haal ik het liefst meteen martabak telor bij een kaki lima”, lacht ze. De zoete variant, martabak manis, vindt Helena Smit ook lekker. Dat heeft ze een keer samen met Cynthia van Stenus gemaakt. Zij is beter bekend als de Indomama en is ook in RAKUS Magazine te zien. Ander streetfood zoals batagor, gefrituurde vleesballetjes met tahu, is ook een favoriet van Helena Smit.
Koken op gevoel
Het eten van haar familie is volgens haar ook heerlijk. Een aantal van haar familieleden hebben van koken hun werk gemaakt en verkopen pempek, maaltijden of koekjes. Net als Helena Smit koken ze op gevoel. “Ik kijk alleen naar recepten om te zien welke ingrediënten ik nodig heb. Daarna voeg ik zelf de hoeveelheden toe, proef ik het en pas ik het aan naar smaak. Zo heb ik geleerd om te koken”, legt ze uit. Dat betekent ook dat er weinig familierecepten op papier staan die worden doorgegeven. “Dat is ook een van de onbewuste redenen waarom ik RAKUS Magazine heb gemaakt, want de recepten zijn er wel. Ik probeer dat nu in te halen door samen met mijn Indonesische familie te koken en het zelf op te schrijven”, vertelt Helena Smit.
Peranakan- en Molukse keuken
De Peranakan-keuken en de Molukse keuken zijn over het algemeen minder bekend onder Nederlanders. “Ik was er zelf ook niet zo bekend mee. Bij Molukse gerechten wordt vaak papeda, ofwel sagopap gegeten. De Peranakan-gerechten zijn grotendeels geïntegreerd in de Indonesische keuken, zoals bakso, pangsit en siomay”, legt Helena Smit uit.
Tekst gaat verder onder de foto
Geen keukenprinses
Hoewel ze houdt van lekker eten, is ze vaak niet degene die het maakt. “Ik ben niet zo’n keukenprinses. Ik haal vooral eten af en ga uit eten”, lacht ze. Helena Smit gaat graag naar Waroeng Padang Lapek in Den Haag. “Hier kun je nasi padang krijgen, een Sumatraans rijstgerecht met veel verschillende bijgerechten. Het is redelijk pittig en heel anders dan een rijstafel. Het is leuk om hier met een groep naartoe te gaan”, legt ze uit. Meer van haar restauranttips zijn te vinden in RAKUS Magazine.
Vastleggen en doorgeven
Met de komst van nieuwe generaties staan ook de keukens niet stil. “Recepten evolueren en dat kun je in het magazine goed lezen. Elke generatie verandert gerechten een klein beetje. Ook omdat mensen vegetarisch of vegan worden en meer bezig zijn met duurzaamheid”, stelt ze vast. Maar wat blijft, is de kern. “Misschien nog wel belangrijker dan het eten zelf is dat de verhalen rondom een familierecept worden doorgegeven. Het is belangrijk dat we dit vastleggen, anders gaat het verloren en dat zou jammer zijn. Ik hoop dat iedereen die gerechten of herinneringen heeft aan het samenzijn met familie dat opschrijft als blijvende herinnering. Hopelijk speelt het magazine daar een rol bij”, concludeert Helena Smit.
RAKUS Magazine is een eenmalige uitgave en is te koop op de website of bij een van de verkooppunten.
