Soekarno is een van de meest invloedrijke figuren uit de Indonesische geschiedenis. Als leider van de onafhankelijkheidsbeweging en de eerste president van het land legde hij de basis voor een nationale identiteit in een land dat bestaat uit honderden etnische en taalkundige groepen. Voor historicus Bonnie Triyana is Soekarno niet alleen een politicus of een symbool van de onafhankelijkheid, maar vooral een denker wiens ideeën over nationalisme, kolonialisme en sociale rechtvaardigheid tot op de dag van vandaag relevant blijven.
“Soekarno is voor mij de architect van de Indonesische natie. Hij wist een fundament te leggen onder een land dat ongelooflijk divers is, en hij slaagde erin om Indonesië te vormen tot een natie die zich bewust is van haar gedeelde identiteit.”
Toch blijft Soekarno’s nalatenschap complex. Zijn rol als revolutionair leider, zijn politieke strategieën en zijn ideologische versmelting van uiteenlopende denkstromingen maken hem een figuur die nog steeds wordt bestudeerd en bediscussieerd. Bonnie heeft zich jarenlang verdiept in zijn toespraken en geschriften en ziet in Soekarno een intellectueel die op pragmatische wijze ideeën uit verschillende stromingen combineerde om Indonesië te smeden tot een eenheid.
“Soekarno was een eclectisch denker. Hij nam elementen uit het socialisme, islam, nationalisme en westerse filosofieën en verweefde die tot een model dat paste bij de Indonesische situatie.”
Een leider die de koloniale erfenis doorzag
Volgens Bonnie is een van Soekarno’s belangrijkste inzichten zijn scherpe analyse van de koloniale nalatenschap. Hij zag racisme en sociale ongelijkheid als structuren die diep geworteld waren in het koloniale systeem en streed voor een fundamentele verandering.
“Zijn ideeën over menselijkheid, antiracisme en antidiscriminatie blijven relevant. Hij zag racisme als een direct gevolg van kolonialisme en pleitte voor het verwijderen van die erfenis uit de Indonesische samenleving.”
Volgens Bonnie was Soekarno’s strijd niet alleen gericht op politieke onafhankelijkheid, maar ook op mentale bevrijding. Hij wilde dat Indonesiërs zich losmaakten van de koloniale manier van denken en hun eigen koers bepaalden.
“In een van zijn toespraken uit 1958 zei hij dat Indonesië het koloniale erfgoed van racisme moest uitroeien. Hij zag hoe kolonialisme een samenleving had gecreëerd die gesegregeerd was op basis van etniciteit en sociale klasse.”
Dit idee was ook verweven met zijn internationale visie. Soekarno speelde een sleutelrol in de Bandungconferentie van 1955, waar hij leiders uit Afrika en Azië bijeenbracht om een gezamenlijke strategie tegen westerse hegemonie te formuleren.
De onvoltooide opdracht van Soekarno
Ondanks zijn prestaties zag Soekarno zichzelf niet als iemand die het werk had afgerond. Hij wist dat de natievorming een proces was dat generaties zou duren. Dit is een punt waar Bonnie sterk op wijst:
“Er is een schilderij van Soekarno in mijn kantoor met de titel ‘Soekarno is nog niet klaar’. Hij wordt afgebeeld met een droevige blik, omdat het project waar hij aan werkte—het creëren van een sterke en rechtvaardige Indonesische natie—nog niet is voltooid.”
Volgens Bonnie leeft Indonesië nog steeds met de uitdagingen die Soekarno probeerde aan te pakken, zoals sociale ongelijkheid, raciale spanningen en de strijd om een nationale identiteit in een diverse samenleving.
“De onafhankelijkheid is uitgeroepen, maar de strijd om een land te vormen dat echt rechtvaardig en inclusief is, gaat nog steeds door.”
Toch ziet Bonnie niet alles door een nostalgische bril. Hij erkent dat niet al Soekarno’s ideeën of beleidskeuzes onbetwist waren. Zijn economische beleid en zijn neiging om steeds autoritairder te regeren, zijn punten van kritiek waar historici nog steeds over debatteren. Maar voor Bonnie blijft de kern van Soekarno’s nalatenschap zijn intellectuele erfenis en zijn vermogen om een gedeelde Indonesische identiteit te creëren.
“Sommige van zijn ideeën zijn gerealiseerd, andere niet. Maar het zou een vergissing zijn om zijn bijdrage enkel te reduceren tot politiek machtsvertoon. Zijn denkwijze blijft van belang voor de toekomst van Indonesië.”
Soekarno in de moderne tijd
Voor Bonnie is Soekarno’s werk niet slechts iets uit het verleden. In een tijd waarin Indonesië geconfronteerd wordt met globalisering, identiteitspolitiek en sociale ongelijkheid, ziet hij de ideeën van Soekarno nog steeds terug in hedendaagse discussies.
“Ik wil Soekarno niet als een mythische figuur behandelen, maar als iemand wiens ideeën nog steeds relevant zijn. Zijn gedachtegoed moet kritisch worden besproken, maar het blijft een van de belangrijkste intellectuele erfenissen van Indonesië.”
