Eerlijk alles vertellen behoort niet tot het karakter van On-Chiu. Totdat ze ziek wordt en ze haar oudste zoon vertelt hoe het echt was, daar In China. Julie Ng leest Een Hart van Mandarijntjes en is van mening dat elke Nederlander dit boek zou moeten lezen.
China, jaren zestig. Wanneer de culturele revolutie in volle gang is, wordt de overlevingsdrang van de Chinezen tot het uiterste gedreven. Terwijl de Chinese poorten potdicht zitten, lukt het On-Chiu Cheung en een deel van haar familie toch om aan de ijzeren vuist van Mao te ontsnappen.
“Wanneer de macht in handen van de onmacht valt, wordt de mens wat hij altijd al is geweest: harteloos beest.”
Een Hart van Mandarijntjes vertelt het verhaal van On-Chiu Cheung, die in 1961 China ontvlucht, om uiteindelijk een nieuw leven in Antwerpen te beginnen. Het boek is geschreven door haar oudste zoon Ping Fai Philippe Ng, wiens vertelling door het boek is verweven. Zijn rol fungeert ook als de luisteraar van het verhaal van zijn moeder.
Het boek is tegelijkertijd een eerbetoon aan een communicatieve doorbraak in de moeder-zoon relatie. Communicatie is vaak niet het sterkste punt bij de oudere generatie Chinezen. Philippe heeft dan ook dertig jaar moeten wachten om het échte verhaal van zijn moeder te horen. Jarenlang heeft On-Chiu hem prachtige anekdotes voorgehouden over haar bijna magische thuisland.Totdat ze kanker krijgt en op dat moment besluit hem de waarheid te vertellen. Geen prachtige anekdotes, eerder een enorme beerput die ze opentrekt.
levensavontuur
On-Chiu’s levensavontuur begint al op het moment dat zij wordt geboren in 1944 in het dorpje Jincun in China. Op zeer jonge leeftijd is ze getuige van een moord. Omdat haar ouders kleine zelfstandigen zijn, worden zij opgepakt en bijna dagelijks op onmenselijke manier gemarteld en vernederd. De taak om het gezin te onderhouden komt op de schouders van de amper 10-jarige On-Chiu terecht. Ook is ze getuige van het levend begraven van haar broertje. In haar tienertijd heeft ze inmiddels een diepe haat ontwikkeld voor de communisten. Desondanks doet ze zich voor als een voorbeeldige communiste, terwijl ze ondertussen samen met haar vader en twee oudere broers een ontsnapping naar Hong Kong voorbereidt. Een levensgevaarlijke tocht door het ruwe berglandschap van China om vervolgens acht uur lang te zwemmen in met haaien geteisterde wateren om de kust van Hong Kong te bereiken. On-Chiu blijft twee jaar in Hong Kong werken om genoeg geld te sparen zodat ze naar Antwerpen kan vluchten. Eenmaal in Antwerpen aangekomen is ze eindelijk echt vrij, maar is ze ook gelukkig?
mooi boek
Het boek laat niet alleen van dichtbij zien wat het bewind van Mao voor de ‘gewone’ mens in China betekent; het heeft ruim dertig miljoen mensen het leven gekost; het schrikbewind heeft het leven van vele anderen getekend. Het relaas van On-Chiu laat tegelijkertijd ook de overlevingsdrang, aanpasbaarheid zien alsmede waartoe een mens in staat is als je wordt geconfronteerd met pure wanhoop.
De zeer aangename schrijfstijl zorgt voor beeldende scenes waardoor je je goed kunt inleven in de schrijnende wereld van On-Chiu. Een verhaal dat bij je blijft, waarbij je diep respect krijgt voor alle Chinezen die de dictatuur van Mao hebben moeten doorstaan. Mag je een boek nog steeds mooi noemen wanneer er zoveel verschrikkelijke dingen gebeuren?
Ten slotte is Een Hart van Mandarijntjes een boek die iedere Nederlander zou moeten lezen om het voor eens en voor altijd af te leren ooit nog eens racistische grapjes te maken terwijl je je wekelijkse bak babi pangang afhaalt bij de lokale Chinees.
Julie Ng is documentairemaker en betrokken bij de Stichting Meer dan Babi Pangang.
