De typecasting van Aziatische acteurs en actrices is een van de thema’s in de Netflix serie Hollywood. Actrice Anna May Wong werd door typecasting ernstig belemmerd in haar carrière, concludeert redacteur Maureen Welscher.
Op Netflix is sinds kort Hollywood van regisseur Ryan Murphy (Glee, the Politician) te zien. De serie draait om een aantal acteurs dat moet opboksen tegen de stigma’s waarmee veel van hen eind jaren veertig in de vorige eeuw te maken hebben: homofobie, vrouwonvriendelijkheid, racisme. Een nog grotere frustratie voor de filmsterren is de typecasting. Een Mexicaanse acteur is steevast een slechterik, een zwarte acteur een slaaf of bediende, een Chinees de uitbater van een wasserij.
Chinese filmdiva
Ook Anna May Wong, de allereerste Chinese filmdiva, krijgt haar hele carrière te maken met typecasting. In Hollywood wordt Anna May Wong gespeeld door de Amerikaans/Taiwanese actrice Michelle Krusiec. Wanneer de idealistische jonge screenwriter Raymond Ainsley tegen Wong zegt dat hij een mooie rol voor haar in gedachten heeft, lacht ze smalend en zegt: ‘Je bent naïef. Met mijn uiterlijk krijg ik geen hoofdrol. Heb je bewijs nodig? Mijn hele carrière. Oversekste, opium-verslaafde courtisane, gevaarlijk exotische verleidster uit het Verre oosten. Dat is wat ze willen zien.’
Anna May Wong wordt geboren als Wong Liu Tsong op 3 januari 1905 in Los Angeles. Ze is het tweede kind van een gezin met zeven kinderen. Het gezin woont achter de wasserij van de ouders net buiten China Town. Anna, haar broers en zussen werken elke dag na school mee in de wasserij. Van de fooi die Anna krijgt voor het brengen van was koopt ze bioscoopkaartjes. Ze is dol op film en wil graag filmster worden. Op haar veertiende lukt het haar een klein rolletje te bemachtigen in The Red Lantern. Ze heeft geen tekst en staat niet op de aftiteling maar ze ziet dit als het begin van een grote carrière. In 1921 besluit ze voortijdig van school te gaan en aan haar carrière te werken. Rond die tijd verandert ze haar naam in Anna May Wong.
Schaarse kleding
Het lukt haar om een rolletje in The Thief of Bagdad (1924) van Douglas Fairbanks te krijgen. Weliswaar een klein rolletje als Mongoolse slavin maar dankzij haar schaarse kleding trekt ze de aandacht van het publiek. Drie jaar later heeft ze haar eerste hoofdrol te pakken in The Toll of the Sea. Met Shanghai Express uit 1932 met tegenspeelster Marlene Dietrich breekt ze bij het grote publiek door.
Voor Chinezen in Noord-Amerika is Anna May Wong een escape uit de sleur van alledag. Even geen racisme, even geen Grote Depressie. In de bioscoop kunnen ze kijken naar iemand die een van hen is: ze had het Chinese buurmeisje kunnen zijn. Maar er is ook veel kritiek. De rollen die Wong speelt zijn die van stereotype vrouwen zoals filmindustrie de Chinese vrouw ziet: een exotische koppelaarster of een aan opium verslaafd meisje van lichte zeden. Het zorgt voor grote frustratie bij Wong maar zet ook kwaad bloed onder Chinezen die het haar kwalijk nemen dat ze voor dit soort rollen kiest. Wat haar nog bozer maakt is het feit dat het in Hollywood gebruikelijk is om de Aziatische vrouwelijke hoofdrol door blanke actrices te laten spelen die yellow face worden geschminkt.
Concubine
Wong wordt uitgenodigd om een screentest te doen voor de verfilming van The Good Earth, het wereldberoemde boek van Pearl S. Buck over een Chinees boerengezin. Met dit boek won Buck in 1932 de Pullitzerprijs en in 1938, mede door The Good Earth, ontvangt ze als eerste vrouw de Nobelprijs voor literatuur. De screentest die Wong mag doen is voor de rol van concubine terwijl ze op de hoofdrol, die van O-lan, aast. Ze vertelt de studiobonzen dat ze de screentest voor concubine Lotus zal doen maar de rol niet accepteert als ze die krijgt. Ondubbelzinnig laat ze weten dat ze de hoofdrol van O-lan wil. Na de screeningtest laat de studio weten dat Wong de rol van concubine mag spelen. De Duitse onbekende actrice Luise Rainer krijgt de rol van O-lan waarbij ze een Chinees uiterlijk krijgt aangemeten. Wong weigert de rol en Rainer wint een Oscar voor beste actrice.
Het is een grote klap voor Wong en gedesillusioneerd besluit ze in 1936 naar China te gaan om het land van haar voorouders te leren kennen. Maar de ontvangst al daar is niet waar ze op gehoopt had. Kranten bekritiseren haar om de keuze van rollen. Waarom verlaagt een Chinese zich tot dit soort denigrerende, stereotype rollen, vragen de journalisten zich af. Ze verblijft er een jaar, verdiept zich in de Chinese cultuur, de mensen, hun manier van leven. Eenmaal terug in Los Angeles verklaart ze: ‘Het is nogal treurig dat ik word afgewezen door de Chinezen omdat ze me te Amerikaans vinden.’ Nog treuriger voor Anna May Wong is dat Hollywood haar juist niet als Amerikaanse ziet. Ze blijft de buitenlandse, de outsider die er niet bij hoort. Wat ook niet helpt is dat het de tijd van the Yellow Peril is: Oost-Aziaten worden als een existentieel gevaar en een bedreiging voor de westerse wereld gezien.
In 1942, pas 37 jaar oud, gaat Wong, die nooit trouwde, met pensioen. In 1960 keert ze op het witte doek terug met Portait in Black waarin ze Lana Turners dienstmeid speelt. Ze hoopt een rol te krijgen in Flower Drum Song, een Amerikaanse film uit 1961, gebaseerd op een musical van Richard Rodgers en Oscar Hammerstein II. Het is de eerste grote Hollywoodproductie waarin alle rollen worden gespeeld door Amerikanen van Aziatische afkomst. Maar Anna May Wong maakt dit niet meer mee, zij overlijdt in 1961 in haar slaap aan een hartstilstand, pas 56 jaar oud.
No go area?
Nog steeds wordt er getypecast in Hollywood. Aziatische acteurs spelen steevast de rol van de computernerd, intelligente arts, kungfu-vechter, lid van een Chinese drugsbende, of baas van een Chinees restaurant met bijbehorend gek accentje. Is blackface, het schminken van witte acteurs als zwarte man/vrouw een no go area want racistisch, dit geldt niet voor yellowface, waarbij witte acteurs en actrices een Aziatisch uiterlijk aangemeten krijgen. Groot was bijvoorbeeld de verontwaardiging in 2016 toen de rol van mangameisje in de film Ghost in the shell naar de blanke Scarlet Johannson ging. Of toen de spierwitte Tilda Swinton een Aziatisch karakter speelde in Doctor Strange.
Twee jaar terug werd een petitie gestart om Netflix te boycotten dat plannen had om de Japanse anime Death Note door uitsluitend Westerse acteurs te laten spelen. Maar er zijn gelukkig ook uitzonderingen. Crazy Rich Asians uit 2018 bestond volledig uit een Aziatische cast en werd om die reden de hemel in geprezen en was in Amerika een waanzinnig succes. Af en toe komt er een Aziatisch personage voorbij, gespeeld door een Aziatische actrice waarbij haar Aziatische achtergrond niet benoemd wordt en er ook totaal niet toe doet. Zoals de geweldige Sandra Oh in Killing Eve. En hoe briljant is het om in de Sherlock Holmes serie Elementary de vertolking van John Watson te veranderen in Joan Watson, gespeeld door Lucy Liu.
Hollywood is een fictief Hollywood met filmsterren die echt bestaan hebben, naast een aantal fictieve figuren. Maar Murphy geeft er een interessante draai aan. In zijn Hollywood staat een vrouw aan het hoofd van een filmstudio, mag een zwarte man scripts schrijven voor grote blockbusters, krijgt een zwarte actrice een leading rol in een grote filmproductie en mag ze zelfs een witte man zoenen, iets dat destijds verboden was. Ook hoeft sekssymbool Rock Hudson niet meer te verbergen dat hij homoseksueel is en loopt hij openlijk met zijn vriend hand in hand over het red carpet naar de Oscaruitreiking. En wordt er eindelijk recht gedaan aan de immer miskende Anna May Wong: ze ontvang een oscar, die ze in het echte leven nooit heeft mogen ontvangen.
