Column: “Buitengesloten worden is voor elk kind kwetsend, remmend, heeft een beklemmend gevangen gevoel, zo niet dodelijk voor het vrije kind!”

Geplaatst in: Column, Identiteit

Marcel van Doorn is vrijgevestigd therapeut, expert in psychotraumatologie en gespecialiseerd in interculturele opstellingen. Elke maand deelt hij zijn opgedane kennis en ervaringen met Meer Dan Babi Pangang. Deze keer schrijft hij over de coaches, migratie en wat je brein gelooft.

De Radboud Universiteit in Nijmegen heeft schrijver Adriaan van Dis een eredoctoraat toegekend vanwege ‘zijn verdiensten als ambassadeur voor het leren van talen en culturen’. De universiteit spreekt hiermee haar waardering uit voor het feit dat de schrijver al vele jaren onder andere pleit voor het lezen van (strip-)verhalen en gedichten, omdat dat zowel verbeeldingskracht en kennis, als empathie en tolerantie zou bevorderen. ,,Als schrijver, commentator en documentairemaker staat Adriaan van Dis voor de verbinding tussen geletterdheid, diversiteit en inclusiviteit”, aldus de universiteit. ,,Hij laat zien hoe belangrijk het is dat we vreemde talen, culturen en de daarmee verbonden geschiedenissen leren kennen.”

Ik groeide op in een katholiek kerkdorpje in Noord Limburg, waar wij in die tijd het enige gekleurde gezin waren. Mijn witte Utrechtse vader en mijn Nederlands Indische moeder, die ook nog eens, waarschijnlijk door Afrikaans bloed, zeer donker van kleur was, en met ons zeven in kleur verschillende kinderen vormden een ware attractie voor de buitenwereld. Voor ons kinderen was er, in de binnenwereld van het gezin, die constante spanningsboog tussen onze ouders, onuitgesproken, niet benoembaar en telkens verdrongen door een waas van liefde totdat er weer een uitbarsting was zoals de Gunung Merapi.
Daar in die omgeving groeide ik op en leerde wat uitsluiting was en tegelijkertijd echte vriendschap.

Op school en buiten school leerde ik vanuit het vaders witte perspectief wat tot op heden nog steeds de norm is, maar thuis was het Indisch.

Dat is wel wat wij met de rijstlepel naar binnen kregen, met de aardappel in de keel, want een Indo heeft geleerd heeft vanuit het hokjessysteem, wil over het algemeen witter zijn dan een Hollander. Vanuit dat perspectief, een gemengd perspectief op jonge leeftijd, voldeed ik niet geheel aan die norm. Het leverde een turbulente puberteit op in een interessante periode in de jaren 60.
Ik vond, en vind, mijn huidskleur mooi en prima en met jongens vrijen ook. Dat laatste duurde nogal lang omdat ik toch wel zo loyaal naar mijn ouders was. Dus ik versleet een aantal vriendinnen die nooit goed genoeg waren voor mijn ouders. Pas toen ik eindelijk voor mezelf koos zwegen mijn ouders en waren stil. Later begreep ik pas dat als ik mezelf blijf ontkennen van de witte hetero norm doe ik mijzelf geweld aan.

Het buitengesloten worden is voor elk kind kwetsend, remmend, heeft een beklemmend gevangen gevoel, zo niet dodelijk voor het vrije kind! De aanleiding doet er feitelijk niet toe, wel wat het blijvend effect is op de groei en ontwikkeling van het vrije kind. Dat effect kan wel degelijk bestreden worden, zowel meteen als op latere leeftijd. Door het in ogenschouw nemen van alle valpartijen, de uitspattingen, de grenzen overschrijden en verleggen, in de puberteit, kun je kennis en beeldvorming tot je nemen waardoor je komt tot het vergroten van het bewustzijn. Kennis tot je te nemen en je verbeeldingskracht gaan gebruiken wat je kunt leren door stripverhalen te gaan lezen Het maakt dat je gemakkelijker vanuit je eigen gevoel eigen keuzes kan maken, op weg naar compassie. Compassie is de kracht van het hart en staat ver boven alle vormen van uitsluiting, boven alle oorlogen en boven alle religies die de mensheid vergiftigen.

In de jaren 60 was er de Vietnamoorlog, Black Panter beweging en in Nederland De Dolle mina’s. Er waren protesten tegen de Vietnamoorlog en de jonge Indo’s konden zich identificeren met de Aziaten die door de Amerikanen werden vermoord. Daar in Azië werd geprobeerd de witte moraal standaard te maken. We kennen allemaal het treurige einde met teveel doden.

Aanvankelijk was er de verheerlijking van de reddende witte Amerikaan op de televisie en kranten. Die veranderde nadat er een foto gepubliceerd werd van Phan Thị Kim Phúc ook bekend als Kim Phuc of ook wel als het “napalmmeisje”. Zij werd bekend doordat zij als 9-jarige naakt met napalm op haar lichaam te zien was op de foto. Genomen op 8 juni 1972 door een fotograaf, Nick Ut, toen het dorp Trang Bang met Amerikaanse napalmbommen onder vuur werd genomen door een Zuid-Vietnamese bommenwerper om vermeende strijders van de Vietcong te verjagen. De foto haalde de voorpagina’s van tal van kranten en maakte grote indruk. Lezers over de hele wereld werden hard geconfronteerd met de wreedheden van het voortslepende militaire conflict in Vietnam. Zeker is dat deze foto heeft bijgedragen aan het groeiend verzet tegen de oorlog. Ik kan mij de afschuw van de eerste keren zien nog levendig herinneren. ‘Goodmorning Vietnam’ kreeg voor mij een hele andere betekenis. Het spiegelde mijn eigen sluimerend trauma. Geen enkel trauma is meer óf minder dan een ander trauma, beiden zijn wat ze zijn, gewoon een trauma.

Voor mij waren de moorden op Martin Luther King, Malcolm X en die van John F. Kennedy mijlpalen in de geschiedenis én in mijn eigen ontwikkeling en bewustzijn. Echter, het daverde niet alleen in Amerika, het daverde ook in ons gezin want de moeder van mijn moeder overleed aan kanker. Er werd nauwelijks over gesproken, het was die tijd dat men slechts sprak over de ziekte ‘K’. We mochten niet op bezoek in het ziekenhuis want zeven kinderen is te druk. We mochten ook niet naar de begrafenis want zeven kinderen is te druk. In ieder geval vond ik het toen maar reuze stom.

Pas sinds kort weet ik dat er een familiegraf van mijn Indische oma en opa is waar nu ook de jongste dochter, mijn tante, is bijgezet. Eindelijk kan ik afscheid nemen, afscheid van mijn allerliefste oma, met mijn eigen ritueel. Zo kan ik thuiskomen in mezelf. Eindelijk kan ik herstellen wat ik als kind van tien niet kon.

Eindelijk ben ik niet meer buitengesloten. Zo heb ik mijn eigen voorkeuren, ook ik ontkom er niet aan. Adriaan van Dis zegt dan zoiets als van “Ieder verhaal kan verteld worden, met alle kleuren van de regenboog”. Ik ben alleen maar dankbaar.

 

Verder lezen

Boeken
Educate yourself

Boekenweek: 4 leestips over de gevolgen van kolonialisme, oorlog en intergenerationeel trauma binnen families

Column

Column: Strafzaak houdt rekening met inheemse publieke opinie, een kantelpunt in het kolonialisme

Identiteit     theater

De Bananengeneratie van Pete Wu komt naar het theater