Vilan van de Loo is onderzoekster en schrijfster. Haar interesse gaat uit naar het oude koloniale Indië. Daar schrijft ze bij voorkeur haar boeken over. Ze is ook initiatiefnemer van De Indische Schrijfschool, waarmee ze mensen helpt hun verhaal op papier te zetten. Elke week verschijnt er een nieuwe column van haar hand.
Een bordeel spreekt tot de verbeelding, vooral de verbeelding van degenen die zeer fatsoenlijk zijn of dat hopen te wezen. In de oude Indische kranten vind ik een rijkdom aan kleine en grote berichten over het bordeel, vrijwel altijd met een toon van verontwaardiging over het onzedelijke. Ik deel in die emotie. Maar met een andere reden. Stap voor stap. Daar gaan we, terug naar 1881.
Een paar dagen voor Kerstmis schrijft de Java-Bode in ‘Schandalen in de Benedenstad’ over het bordeel in Batavia dat inmiddels een paar maanden draait. Het bordeel staat naast de Buitenkerk en is opgericht door een familielid van Nio Hok Tjang.
Elke avond is er herrie. De Europese buren kunnen dan niet slapen. Er komt ‘allerlei slag van vrouwen’. De Java-bode sluit het artikel af door te zeggen dat de politie het nu ook weet. En dat het een schandaal is. En dat het al twee maanden duurt.
De afgekapte namen moeten voor half Batavia herkenbaar zijn geweest. Want ja, een zekere heer S. die bij de kerk woonde. En ja, een koster met de naam v.d.L. Een paar dagen later kom de Java-Bode terug op het feit en vermeldt dat het bordeel dicht is. Na twee tot drie maanden bedrijfsvoering. Dat zijn vermoedelijk heel wat klanten geweest.
Anno 1881 heerst nog de opvatting dat prostitutie een ‘noodzakelijk kwaad’ is, dat wil zeggen, noodzakelijk voor de Europese man. Omdat hij seks nodig had voor zijn gezondheid. Voor vrouwen lag dat anders: die waren van zichzelf reiner. Zij moest als maagd het huwelijk in. Hij kon trouwen als man met ervaring. Die ervaring kon met een prijs komen. De beste kans om een venerische ziekte op te lopen heb je in het bordeel.
Nu dat gevoel van verontwaardiging. Onder boosheid zit vaak een verdrietig gevoel en dat is bij mij zo, als ik denk aan de echtgenotes die argeloos trouwden met een ex-bordeelganger. Die dus ook besmet raakten. En genezing was er niet.
Waar bleven ze, waar bleven de kinderen, als de ziekte een verder stadium bereikte? Vermoedelijk werden ze ergens opgeborgen, uit het zicht van de beschaafde maatschappij. Misschien in Tosari, bij de Ursulinen, in een inrichting of in een pension.
Dat zijn misschien nieuwe gedachten als u in de familie een tante had of een nichtje waar altijd half-half over gesproken is. Moeilijke verhalen liggen onder een dekentje van vergoelijken of wegwuiven. Zoek het verhaal achter het verhaal, en soms het verhaal daar weer achter. Daar zit de waarheid.
