Link naar archief
Vilan van de Loo is onderzoekster en schrijfster. Haar interesse gaat uit naar het oude koloniale Indië. Daar schrijft ze bij voorkeur haar boeken over. Ze is ook initiatiefnemer van De Indische Schrijfschool, waarmee ze mensen helpt hun verhaal op papier te zetten. Elke week verschijnt er een nieuwe column van haar hand.
Even terug schreef ik een stukje over voormoeders. Er kwamen reacties. Wat me daarvan vooral bijbleef, was de opmerking van iemand die zei niks te voelen voor de term voormoeder. Hij had gewoon een betovergrootmoeder, haar naam was bekend.
Zo kan het ook. Zo bevestig je: zij maakt deel uit van de familie. Zo geef je haar de plaats die ze al heeft. En zo is ook duidelijk dat het niet altijd relaties waren met machtsongelijkheid. Maar ja, dan moet er wel wat informatie overgeleverd zijn.
Ik dacht er weer aan toen dat opwindende nieuws kwam van het Stadsarchief Amsterdam. Daar is een zeer oude foto gevonden, een daguerreotypie, gedateerd ongeveer halfweg negentiende eeuw. De tijd heeft de foto aangetast, maar we zien wie op de foto staan. Het gezin, bestaande uit de Europese Thomas Crone en Louisa Wilhelmina Thomass, zij is, schrijft het Stadsarchief, vermoedelijk Javaans-Chinees. Omdat de ouders van Crone tegen het huwelijk waren, kon er niet getrouwd worden. Later wel, en toen werden de kinderen ook gedoopt. Thomas schreef:
“Mijn Louisa heb ik de door haar verdiende kroon op ’t hoofd gezet. […] Menigeen heeft een vrouw blanker van kleur dan de mijne, maar weinigen met een beter hart dan dat van mijn vrouw.”
Het klinkt naar liefde. Hopelijk was dat wederzijds. Van Louisa zijn geen stukken bewaard waarin ze zich uitspreekt, waar je dan meteen naar gaat verlangen. Want je denkt: hoe was het voor haar, om ongehuwd samen te leven met alle risico’s van dien? Had ze een plan B? Of was het true love en vertrouwde ze op haar Thomas als zijnde haar rots in de koloniale branding? Dat is het effect van historische vondsten. Dat je meteen meer wilt weten, de ene vraag roept de andere op, het stopt nooit en dat is een aangename kwelling.
Louisa was dus wel en niet een voormoeder. Ongetrouwd, maar wel bekend met naam en toenaam. Daarna getrouwd, een officiële status als echtgenote en daardoor wettelijk verbonden met de familie. Wettelijk is anders dan emotioneel.
De foto fascineert. Ook omdat ik hierdoor, en na de reacties die ik eerder kreeg, voel dat het woord voormoeder het uiteindelijk toch verliest van het woord betovergrootmoeder, of zij bekend was bij naam of niet, in dit woord zit de bevestiging van erbij horen.
En daarbij blijf ik hopen op een dagboek van Louisa. Er wordt nog zoveel gevonden, het kan best.
