Het Amsterdam Museum heeft Julie Ng van Stichting Meer Dan Babi Pangang gevraagd als gastcurator. Hieruit is de tentoonstelling Specerijen! Van Azië naar Amsterdam ontstaan. De tentoonstelling is vanaf 9 maart tot 28 augustus 2022 te zien in Hermitage Amsterdam. De tentoonstelling gaat onder andere over de geschiedenis van de VOC en de specerijenhandel. Pacific SpiZes geeft boeren op de Molukken een eerlijke prijs voor hun specerijen. Eigenaar Rico Vogel (49) vertelt over zijn hart voor de zaak en maatschappelijk verantwoord ondernemen.
Hoe is Pacific SpiZes ontstaan?
Eeuwenlang konden boeren hun nootmuskaat drogen op een kleedje, maar door de enorme regenval ging dit niet meer. Daarom heeft stichting TitanE een droger gebouwd voor specerijen die werkt op zonne-energie. Er was een overschot aan nootmuskaat wat ze niet kwijt konden; de markt in Indonesië levert niet veel op. In 2016 zijn Peter Gruijs en ik gevraagd om over deze kwestie te praten. Toen hebben we samen Pacific SpiZes gelanceerd. De specerijen worden voornamelijk op Banda, Ambon, Seram en Ternate verbouwd. We hebben nu al veertig mobiele drogers uitgezet in verschillende dorpen. Onze missie is dat de boeren op de Molukken een beter bestaan krijgen door betere prijzen aan te bieden.
Tekst gaat verder onder de foto
Waarom gaat dit jullie aan het hart?
We zien al decennialang dat armoede heerst op de Molukken. Je ziet hoe de boeren erbij lopen en dat hun kinderen niet naar school gaan. De prijzen worden in het Westen berekend en dat geld zie je niet terug bij de boeren. Pacific SpiZes heeft een prijsafspraak gemaakt met boeren en we gooien daar 1000 rupiah (ongeveer zes eurocent, red.) per kilo bovenop. Dat geld gaat dan naar de gemeenschap via de kerk of moskee.
Waar liggen jouw roots?
Mijn roots liggen op Ambon. Toen ik in 1990 voor het eerst landde werd ik erg emotioneel. Je weet dat je voorouders daar vandaan komen en niet op een leuke manier zijn vertrokken. Mijn opa en oma zijn nooit teruggegaan. Op de Molukken zijn voelt voor mij echt als thuiskomen.
Tekst gaat verder onder de foto
Op welke manier zijn jullie fairtrade?
De boer staat bij ons op nummer één, ze krijgen een goede prijs. Daarnaast is de duurzame manier van produceren erg belangrijk. Er is geen sprake van kinderarbeid en gebruik van pesticiden. De boeren kunnen altijd hun specerijen naar de collectepunten brengen, waardoor ze zeker zijn van hun inkomsten. Met het Rainforest Alliance keurmerk willen we ook educatie bieden aan de gemeenschappen. Zo zijn er plannen om een school te bouwen. We noemen onze manier van werken zelf liever fairchain, omdat een eerlijke keten bij ons vooropstaat. We werken samen met coöperatie Kamboti die thema’s omtrent maatschappelijk verantwoord ondernemen elk jaar na controles ondertekenen. Ook proberen we het zelf te waarborgen door bezoekjes te brengen aan boeren. De grootschalige inkoop heeft de meeste impact voor boeren. Met een gevulde container voorzien we vierduizend boeren en hun families in hun levensonderhoud.
Tekst gaat verder onder de foto
De Molukken liggen ontzettend ver weg. Hoe hou je zicht op wat er daar gebeurt?
Het draait echt om communiceren. Kamboti is het eerste aanspreekpunt voor boeren. Daarnaast voeren we bijna dagelijks gesprekken met de Koninklijke Nederlandse Specerijen Vereniging (KNSV). Het liefst zat ik nu zelf op de Molukken om te blijven monitoren, maar goed communiceren is nu het maximale wat we kunnen doen.
Hoe voorkom je kinderarbeid?
Kinderarbeid is niet altijd een kind dat werkt en niet naar school kan; het kan ook een kind zijn dat naar school gaat maar zijn huiswerk niet kan maken. Als een kind na zijn huiswerk voor zijn vader in de plantage gaat werken spreek je bijvoorbeeld niet meer van kinderarbeid. Het schoolsysteem in de Molukken is hetzelfde als in Nederland: er is een leerplicht. De leerplicht biedt zeker 95% zekerheid dat er geen kinderarbeid plaatsvindt. Als er kinderarbeid plaatsvindt, is dat lastig onder controle te krijgen. We bezoeken zo veel mogelijk boeren en zover wij zien is er geen sprake van kinderarbeid.
Zijn de boeren op de Molukken zich bewust van wat zich daar vroeger heeft afgespeeld met de VOC?
De boeren op de Banda-eilanden weten exact dat hun voorouders eeuwen geleden zijn afgeslacht omwille van nootmuskaat. Sommige boeren zijn ook nazaten van Nederlanders en dragen een Nederlandse achternaam. Op Ambon weten de meeste boeren ook waarom de Portugezen, Britten en Nederlanders daar zaten en wat ze hebben gedaan.
Hoe groot zijn de misstanden in de huidige specerijenhandel?
De misstanden zijn groot. Ik ken mensen uit de specerijenwereld met een keurmerk en certificaat die zelf fluisteren dat het een wassen neus is. Wij doen niet aan de VOC-mentaliteit, maar aan de omgekeerde VOC-mentaliteit. De winstmarge hoort niet in Europa, maar bij de boeren op de Molukken.
Tekst gaat verder onder de foto
Hoe is het contact met de lokale boeren?
Het contact met de boeren loopt hoofdzakelijk via Kamboti. Men kent elkaar goed. Als een container wordt gevuld met nootmuskaat weten we exact waar de boeren gelokaliseerd zijn. Consequent contact is belangrijk, zo bezoek ik zelf altijd dezelfde drie dorpen aan de noordzijde van Ambon.
Hoe vaak gaan jullie langs?
Voor de pandemie ging ik meerdere malen per jaar naar de Molukken. Vlak voor de eerste lockdown in 2020 ben ik voor het laatst geweest. Maar mijn koffertje staat klaar, en zoals het er nu uitziet gaan de eilanden eind maart weer open.
Wat kunnen consumenten zelf doen?
Dat is lastig. Je kunt vaak niet meer doen dan je verdiepen in het bedrijf dat specerijen verkoopt. Vaak kun je al aan de prijs zien dat specerijen goedkoop wordt ingekocht en boeren er dus weinig aan overhouden. Tegelijkertijd is de kwaliteit van nootmuskaat uit Indonesië beter dan die uit India. Het kan dus ook zijn dat de producten met een lage prijs van mindere kwaliteit zijn.
Wat kunnen we in de toekomst nog van jullie verwachten?
In augustus 2022 worden 291 van onze boeren gecertificeerd met het keurmerk van Rainforest Alliance. Dat stond al jaren op de planning, maar kan nu pas wegens de pandemie. Daarnaast willen we een collectief bewustzijn rondom de oorsprong van specerijen creëren. Het eindigen van misstanden begint bij bewustwording.
