Als je in jezelf gelooft, dan is dat het enige geloof wat je nodig hebt om te kunnen komen waar je wilt zijn.
Wie ben je?
Ik ben Sioejeng Tsao. Mijn moeder is in Nieuw-Guinea geboren en mijn vader in Amsterdam. Mijn opa was als vluchteling tijdens de Tweede Wereldoorlog, vanwege de oorlog tussen Japan en China, naar India gevlucht. Vanuit India is hij naar Engeland gevlucht en uiteindelijk in 1940 in Nederland belandt. In Nederland is hij als ober begonnen en heeft hij zichzelf uiteindelijk omhoog gewerkt. Hij heeft één van de eerste Chinese restaurants in Nederland geopend, Tai San.
Ik heb één oudere broer. Wij zijn compleet het tegenovergestelde van elkaar. Hij heeft het pad bewandeld zoals mijn ouders dat wilden. Als oudere broer moest hij op jonge leeftijd het goede voorbeeld geven en op mij letten. In de Chinese cultuur wordt de man over het algemeen als het sterke geslacht beschouwd. Mijn broer wilde ook altijd het goede voorbeeld zijn door mijn ouders gelukkig te maken: zo succesvol mogelijk zijn in wat hij kan. Hij is naar de universiteit geweest en heeft Chinees gestudeerd. Hij is heel erg Aziatisch en heel beschaafd en integer. Ik heb juist een heel ander pad bewandeld. Ik heb in Rotterdam aan het Grafisch Lyceum gestudeerd. Ik verf m’n haar rood, neem tatoeages en ga tegen mijn ouders in. School was ook niks voor mij, ik moest juist ergens mijn creativiteit kwijt.
Wat betekent jouw naam en wat vind je ervan?
Mijn moeder heeft mij de naam Sioejeng gegeven. Het betekent ‘stralende dame’. Vroeger schaamde ik me voor die naam, maar nu denk ik dat het de perfecte omschrijving is voor mij.
Mijn moeder heeft destijds voet bij stuk gehouden en dacht: “Mijn dochter is Chinees, niets meer en niet minder.” Ze wilde verwarring voorkomen en niet de indruk wekken dat wij ons neerbuigen ten opzichte van de Westerse samenleving. Daarom gaf ze mij een naam die niet makkelijk is uit te spreken voor westerse mensen.
Wanneer was je voor het eerst in Azië?
Ik weet het niet meer precies, maar ik geloof rond m’n vijftiende. We gingen een rondreis maken door China. Mijn moeder vond dat ik oud genoeg was om mijn roots te ontdekken. Daarom besloten m’n ouders ons mee naar China te nemen. Het heeft me destijds wel een goed beeld gegeven, maar ik was te veel met mezelf bezig om er überhaupt voor open te staan. Ik was toen meer onder de indruk van alle winkels en schoenen. Als ik nu naar China zou gaan zou ik er met een hele andere insteek naartoe gaan.
Hoe omschrijf je jouw culturele identiteit?
Ik heb mezelf nooit in een hokje geplaatst. Het feit dat ik Chinese ouders heb heeft voor mij altijd los gestaan van het feit dat ik mezelf identificeer als Sioejeng.
Ik heb me altijd met verschillende culturen gemengd, omdat ik in de Bijlmer ben opgegroeid. Mijn beste vriendinnetje was Surinaams. Maar eigenlijk heb ik me altijd buitenstaander gevoeld. Zelfs tussen de verschillende culturen voelde ik me nergens echt thuis. Ik heb een lange tijd gezocht naar mijn eigen identiteit en mij afgevraagd wie ik nu echt ben en waar ik mij het meeste thuis voel. Eerlijk gezegd heb ik me erbij neergelegd dat ik me nergens echt compleet thuis voel.
Ik vind het daarom moeilijk om mezelf in hokjes te plaatsen, omdat daar ook allerlei aannames en vooroordelen uit voort vloeien. Naarmate ik ouder word merk ik dat ik meer geïnteresseerd raak in het verleden van mijn grootouders, maar ook de Chinese geschiedenis.
Desalniettemin, vroeger heb ik me altijd heel Nederlands gevoeld. Totdat ik me ervan bewust werd dat anderen continu bevestigden dat ik dat niet ben. Ik voelde mij daardoor niet meer zoals ik mij in eerste instantie voelde.
Hoe ga je om met het leven met twee culturen?
Vroeger dacht ik altijd dat het een nadeel was. Je hoort namelijk nergens bij en je wordt als een balletje heen en weer gegooid. In Azië ben je geen echte Aziaat, want je bent verwesterd. In Nederland zien ze je wél als Aziaat, maar niet als Nederlander. Dat was lastig maar tegenwoordig ‘embrace’ ik het feit dat het niet of-of is maar en-en. Ik probeer daar nu mijn voordelen uit te halen. Met mijn dubbele identiteit wil ik op een positieve manier mensen kennis laten maken met de Chinese cultuur. Binnen de Chinese cultuur wil ik hen weer kennis laten maken met wat zich afspeelt in de Nederlandse cultuur.
Wat waardeer je het meest in de Chinese cultuur?
De eetcultuur.
Favoriete gerecht?
Ik ben nu veganistisch geworden. Ik hou van bami-soep. Niet uit een pakje, maar wat goed bereid is. Dat kan ik elke dag eten.
Wat waardeer je het meest uit de Nederlandse cultuur?
Openheid en de vrijheid, maar zelfs dat is ook tot op een bepaald niveau. Nederlanders denken vaak dat ze heel vrij zijn, maar als puntje bij paaltje komt mag je eigenlijk niet zoveel zeggen. Zolang het maar binnen de norm valt en ze horen wat ze willen. Zodra je ertegen in gaat zeggen ze gelijk: “We zijn hier wel in Nederland hè.”
Minste uit de Chinese cultuur?
Dat het altijd gaat om de eer hoog te houden. Daarmee zijn de ouders dus ook bereid om hun kinderen te laten lijden. Het gaat niet meer om het kind, het gaat om wat mensen van jou vinden en dat vind ik erg egoïstisch. Bovendien vind ik het een hele ouderwetse gedachte en erg ‘close minded’.
Minste uit de Nederlandse cultuur?
Dat men denkt dat ze de termen tolerant en vrijheid van meningsuiting zomaar kunnen gebruiken in elke zin om zichzelf te verdedigen wanneer het hun uitkomt zonder dat ze weten wat het daadwerkelijk betekent.
Waar ben je nu mee bezig?
Ik werk drie dagen per week bij een agentschap in Amsterdam Noord. Ik wilde graag vastigheid hebben, zodat ik daarnaast mijn eigen projecten kan draaien en dat is mijn passie uitvoeren als kunstenaar. Daarnaast wil ik een activistische rol spelen om meer diversiteit in de Nederlandse cultuur te brengen.
Motto?
Ik ben alles gaan loslaten waarvan ik dacht dat mensen daar iets van konden vinden. Zoals of men mij wel leuk vond of mij vertellen wat ik wel of niet kan zijn. In plaats daarvan stopte ik al mijn moed en energie in mijzelf en merkte dat ik bergen heb kunnen verzetten.
Als je niet lekker in je vel zit ben je continue bezig met je eigen onzekerheden waardoor je zoveel dingen niet doet vanuit angst dat je het niet kan. Terwijl als je stevig in je schoenen staat met een positieve houding, ook al vind je het eng, als je ervoor gaat, gebeurt het ook.
Favoriete boek?
Kracht van kwetsbaarheid – Brene Brown. Het boek was precies wat ik nodig had. Kwetsbaarheid wordt altijd als een zwakte gezien, terwijl kwetsbaarheid de brug is van alles. Het brengt mensen bij elkaar. Het laat zien dat je zoveel meer met elkaar gemeen hebt dan dat je verschilt.
Racisme?
Racisme komt van twee kanten. Het komt ook uit onze eigen cultuur. Het gaat fout op het moment dat ouders de kinderen vertellen wat zij moeten doen. De kinderen durven geen andere richtingen te kiezen uit angst om afgestoten te worden door familie. Ik wil jongeren met een dubbele identiteit, hier geboren maar met Aziatische roots, laten weten dat ze altijd zichzelf mogen zijn en daar trouw aan moeten blijven. Maar hoe ga je daarmee om? Het is daarom ook belangrijk om naar onze eigen cultuur te kijken. Hoe kunnen we er anders mee om gaan? Aan de andere kant ook focussen op hoe wij behandeld willen worden.
Het probleem is ook dat de oude generatie vanuit een verleden komt waarbij zij dankbaar zijn dat zij in een stabiel land mogen leven en daar verwelkomd zijn. Dit hebben zij generaties lang doorgegeven, waardoor het doorvloeit tot onze generatie terwijl het juist erg belangrijk is om voor jezelf op te komen. Als je niet aangeeft wat je nodig hebt als volk of als mens dan wordt er over je heen gelopen, omdat men er niet bij stil staat wat wij überhaupt nodig hebben.
Wanneer is het activisme begonnen?
Ik ben toch anders dan mijn mede-Chinezen. Mijn vader is in Nederland geboren, hij is een Nederlander. Veel van mijn vriendinnen hadden ouders die gebrekkig Nederlands spraken, zij waren ook traditioneler opgevoed. Om mij heen had ik zowel ‘bad ass’ mensen die hun mannetje stonden, maar ik heb ook genoeg mensen om mij heen gehad die niks durfden te zeggen. Ik wist altijd wel dat ik mondig was, maar ik heb er nooit bij stil gestaan dat ik een verandering zou kunnen maken. Dat zag ik niet voor me. Ik was meer aan het zeuren dat ik niet genoeg mensen (Aziaten red.) in het straatbeeld en de media zag. Dit is mij de afgelopen jaren alleen maar meer opgevallen. Op een dag dacht ik: als niemand opstaat om rolmodel te zijn, misschien moet ik dat zelf maar doen. Sinds een half jaar besef ik mij dat ik het kan.
Waarom lijkt het erop dat Chinezen niet serieus worden genomen als zij hun stem laten horen tijdens momenten van discriminatie?
Chinezen zijn al meer dan 100 jaar in Nederland en nu opeens komen zij om het hoekje kijken. Veel mensen vinden dat vreemd. Hoezo komen jullie nu ineens? Dat is natuurlijk jarenlang ook een patroon geweest, Chinezen die constant in een stigmatiserende rol worden gezet zoals Ushi, of meneer Chung in Ik Hou Van Holland. Dat houdt het allemaal in stand. Vaak beheersen de oude generatie Chinezen zelf de Nederlandse taal ook niet goed, waardoor het ook in stand wordt gehouden. Aan de andere kant hebben zij ook helemaal niet de behoefte om de taal onder de knie te krijgen. Het is deze oude generatie die mensen nog steeds zien en maken dan de vertaalslag en denken dat alle Chinezen zo zijn.
Maar hoe zit dat dan in vergelijking met mensen met andere culturele achtergronden?
Aziaten hebben vooral een vredelievend uiterlijk en worden heel snel heel makkelijk als prooi gezien; want ze zien er zo grappig uit en gaan niet op de vuist. Bijvoorbeeld in het filmpje met de melkpoeder. [Red. in het filmpje zag je mensen blikken met melkpoeder over willekeurige Chinezen op straat gegooid] Het feit dat zij niks doen wanneer dit gebeurt is vrij typerend. Terwijl elk ander persoon had gezegd: “WTF!” en die persoon op z’n bek had geslagen. Maar ‘that’s not wat Asians do’. In plaats daarvan is het meer: “Oh, waarom overkomt mij dit? Vervelend.”
Oude generatie vs jonge generatie
Ik denk dat Chinezen hun best doen om niet in een slachtofferrol te kruipen, maar er daardoor juist wel in komen door niks te zeggen. Vanwege een interview op NPO 1 met Candy Wu heb ik begrepen dat de oude generatie het niet eens is met wat wij nu doen [red. opkomen voor onszelf]. Ze zijn echt boos. Ze zeggen: “Jullie jonge Chinezen, jullie geven ons Chinezen een slechte naam. We hebben zo hard gewerkt en jullie maken er een potje van. Nu gaan ze de Chinezen ook net als de Marokkanen behandelen. Chinezen stoppen zichzelf niet in een slachtofferrol dus wat is dit?” Als je dat op die manier ziet, heb je de plank volledig misgeslagen.
Hoelang – Broederliefde
Sioejeng heeft op Instagram een tegenreactie gegeven op de videoclip Hoelang van Broederliefde, waarna zij is uitgenodigd om tijdens een twee uur durende podcast, door de beheerder van Top Notch, te bespreken waarom zij van mening is dat de clip racistisch is.
“Racisme heeft geen kleur iedereen kan racistische opmerkingen maken. Als je het tussen jou en je partner houdt, doe je ding. Maar als jij op zo’n groot niveau een platform hebt waar jij invloed hebt op kleine kinderen, massa’s mensen op een festival die het na gaan doen, dan denk ik dat je geen idee hebt wat je aan het doen bent. Ik denk dat het probleem in Nederland is dat men vaak wil dat alle etniciteiten zich tegen elkaar keren. Wanneer dat gebeurt hebben wij als witte Nederlander nog steeds veel te zeggen. De groepen hebben het te druk om het met elkaar uit te vechten en vermijden op deze manier het structurele racisme-probleem.”
Vincent ‘Jiggy Djé’ Patty, is zelf Moluks en heeft hier zelf nooit bij stil gestaan dat dit niet kon. Het was mooi dat hij dat had toegegeven. Dat was het enige wat ik wilde, bewustzijn creëren, niet haat met haat bestrijden.
Toekomst m.b.t. racisme jegens Chinezen?
Het wordt steeds meer een onderwerp. De vorige keer met Gordon leek het een fase en was het daarna weer voorbijgevlogen. Nu wordt er meer aandacht besteed en er zijn zoveel meer mondige Chinezen in de nieuwe generatie. Zij willen niet meer hun bek houden en wel voor zichzelf opkomen. Ik denk dat dit echt de laatste generatie gaat zijn die hier nog mee om moet gaan op deze manier. Het is erg belangrijk dat kinderen een rolmodel hebben waarmee ze zich kunnen identificeren. Het is zo belangrijk om die representatie voor jezelf te hebben.
Mensen die niks doen?
Vind ik lastig, ik denk alleen maar: jij bent zeker een onderdeel van het probleem om zo in het leven te staan. Ik denk dat heel veel mensen die het niet begrijpen zich afvragen waarom er zoveel ophef over dit soort uitspraken worden gemaakt slechts de top is van de piramide van privilege. Het feit dat je dit überhaupt kan zeggen is blijkbaar omdat jij niks hebt om voor te strijden. Dat is te bizar ik kan er niet bij met m’n hoofd.
Hoe wil je je doelgroep bereiken?
Ik wil beginnen om een netwerk op te bouwen in Amsterdam. Ik ben bijvoorbeeld al benaderd door DWDD en dat is top. Veel mensen kijken TV, maar gaan niet vaak naar een debat. Die kloof is ontzettend groot. Mijn strategie is om meer richting mediajournalistiek te gaan, puur om mezelf te kunnen laten zien en een groot platform te creëren. Het is gewoon heel moeilijk om iedereen mee te pakken, iedereen leeft in een eigen bubbel, maar ik denk wel dat dat heel veel kan veranderen.