Sinds het begin van de lockdown (mid maart) is onze vaste columniste Kai Yin thuis gebleven in Jakarta. Tussendoor is ze drie weken in Nederland geweest en nu is ze sinds begin juli weer terug in Jakarta. Ze schrijft over zaken die haar in het bijzonder opvallen. Zoals, het Sembako-pakket.
In tijden van crises en nu met de pandemie, worden er veel Sembako pakketten uitgedeeld in Indonesië. Sembako pakketten zijn voedselpakketten waar de negen essentiële ingrediënten van een Indonesisch huishouden in zitten. Sembako komt van Sembilan (negen) bahan (ingrediënt) pokok (essentieel). Het is een afkorting van verschillende woorden die samen weer een term vormt – deze vervoegingen komen in de Indonesische taal regelmatig voor.
Met de feestdagen, zoals Idul Fitri, worden deze pakketten als een feestelijk cadeau uitgedeeld. Nu worden ze helaas om een andere reden uitgedeeld, simpelweg omdat de nood hoog is. In het voorjaar, aan het begin van de lockdown, deelde de overheid deze uit aan huishoudens in armere lagen van de samenleving. Nu worden er nog steeds Sembako pakketten uitgedeeld, maar niet zoveel als toen.
Vanuit vrijwilligersorganisatie Werkgroep ’72 delen we nog steeds Sembako pakketten uit aan mensen die het nodig hebben.
Inhoud
Wat zit er eigenlijk in een Sembako pakket? In totaal zijn er dus negen essentiële ingrediënten:
1. Rijst – rijst is heel belangrijk voor Indonesische mensen. Bij bijna elke maaltijd (ontbijt, lunch of avondeten) wordt er rijst geserveerd. Voor ‘erbij’ of als hoofdelement (bv. nasi goreng); ‘tidak ada nasi, tidak ada makan’ – zonder rijst is er geen maaltijd. Soms wordt dit nu weleens vervangen door (Indo)mie.
2. Olie – olie is nodig om te koken en gezien veel gerechten worden gefrituurd of gewokt in Indonesië, kan olie niet ontbreken in een Sembako pakket. Het liefst een grote hoeveelheid van meerdere liters in een fles.
3. Groente en fruit – essentieel voor de vitaminen. Groente wordt ook vaak geserveerd naast de rijst. De Indonesische keuken kent veel vegetarische gerechten – met of zonder tofu/tempeh. Vanuit de Werkgroep kunnen we niet altijd verse groenten of fruit in de pakketten meegeven, dus soms wordt dat apart gekocht door de mensen of lokale organisaties zelf.
4. Vlees – in Indonesië vooral van kip of rund, varkensvlees wordt vanwege de Islam niet (weinig) gegeten. Slechts door bepaalde groepen of in bepaalde regio’s wordt varkensvlees gegeten. In een Sembako pakket wordt vlees vaak geblikt (cornedbeef of vis in blik) gegeven. Een andere populaire bron van eiwitten is tofu of tempeh, deze worden dan apart gekocht. Sinds we hier wonen, hebben wij ook altijd tofu of tempeh in huis.
5. Eieren – wie kent het spiegeleitje op de nasi goreng niet? Maar eieren worden natuurlijk ook op andere manieren bereid: sambal telur, gulai telor, gebakken eitje met ketjap. Weer een goede vleesvervanger en bron van eiwitten, ook omdat het een stuk goedkoper is.
6. Suiker – Indonesische mensen houden van zoet! Koekjes, gebakjes, maar ook gerechten zelf worden vaak zoeter gemaakt. Suiker geeft ook energie die essentieel is om te werken, maar er komen nu ook steeds meer geluiden om suikergebruik in Indonesië te minderen. Er wordt jaarlijks miljoenen kilo’s suiker geïmporteerd naar Indonesië en de prijs fluctueert regelmatig. In het begin van de lockdown was er op sommige plekken geen suiker meer verkrijgbaar. Daarvoor in de plaats werden koekjes in een Sembako pakket gestopt.
7. Zout – voor de smaak, maar ook mineralen (natrium en jodium) die – in kleine hoeveelheden – essentieel is. In een Sembako pakket wordt het ook weleens vervangen door ketjap of sojasaus.
8. Melk – zowel koemelk als kokosmelk. Deze wordt gedronken of verwerkt in gerechten. Vooral voor kinderen wordt vaak melk gevraagd, omdat zij een hogere calciuminname nodig hebben.
9. Gas – lpg-gas om te koken. Er is hier geen centrale gasinfrastructuur die door de stad loopt. Iedereen koopt zijn eigen brandstof om te koken. Ons fornuis in de keuken is verbonden aan een grote gasfles in de garage. Gas is natuurlijk essentieel om te kunnen koken maar er wordt nauwelijks (meer) gasflessen in de Sembako pakketten gestopt.
Andere ingrediënten
Andere producten die in deze tijden van pandemie in de Sembako pakketten worden gestopt zijn Indomie en zeep. Indomie is uiterst populair onder de Indonesische bevolking; het is lang houdbaar, door de smaakversterkers lekker hartig, niet te duur en vult het buikje! In het begin van de lockdown was er een run op Indomie en waren de schappen leeg. Indomie wordt ook steeds populairder in het buitenland en Indonesiërs zijn trots op dit inmiddels nationale product.
Ook zeep is in deze pandemie essentieel geworden. Schoon water en zeep is niet voor iedereen in Jakarta en Indonesië toegankelijk. Op veel plekken waar geen schoon water is, zijn geïmproviseerde was-faciliteiten (een grote ton water met een kraantje) met zeep geplaatst.
De samenstelling en hoeveelheid ingrediënten van een Sembako pakket kan dus variëren. Zo kan het zijn dat groente ontbreekt in een pakket, wordt soms gas niet meegegeven en kan zout worden vervangen door ketjap of sojasaus. Sommige elementen worden los gegeven. Zzo hebben we een keer een sponsor bereid gevonden om ‘alleen’ 100 liter houdbare melk te doneren aan een kinderopvang.
Maar, als we hier het over Sembako pakketten hebben, weet iedereen wel wat er ongeveer bedoeld wordt. Het belangrijkste is dat er in deze moeilijke tijden steun voor elkaar is.
