Gevangen tussen twee werelden. Twintiger Billi voelt zich bijna verraden door de Amerikaanse cultuur en haar Chinese identiteit. Te zien in de bioscoopfilm The Farewell. Filmcriticus Simone Jacobs bespreekt de film.
Wat zeg je wel en wat zeg je niet? Hoe eerlijk ben je en hoe belangrijk is een leugentje om bestwil? Kwesties die herkenbaar zijn voor Chinezen en Chinese Indo’s in Nederland en zeker ook voor de Chinese familie in de Amerikaanse film The Farewell die op dit moment in Nederland te zien is.
nai nai
In The Farewell, gemaakt door de jonge Chinese regisseur Lulu Wang (niet te verwarren met de gelijknamige Nederlands-Chinese schrijfster van Het Lelietheater), staat de aanstaande dood van grootmoeder (Nai Nai) van een Chinese familie centraal. Kleindochter Billi woont met haar ouders vanaf haar zesde jaar in New York en na het horen van het slechte nieuws gaan Billi’s ouders stel op sprong naar China voor een zogenaamd huwelijk tussen de neef van Billi met een Japans meisje. Billi mag niet mee, zo zeggen haar ouders want Nai Nai mag absoluut niet weten dat ze terminale longkanker heeft en dat zou ze kunnen denken als haar New Yorkse kleindochter plots voor de deur staat. ‘Hoezo mag ik niet mee?’, vraagt Billi. ‘Mijn enige neef gaat trouwen.’
Billi negeert de Chinese directieven en reist toch af naar China om haar grootmoeder te zien met wie ze een hechte band heeft. Ze bellen dagelijks. De kleindochter heeft het zichtbaar moeilijk. Waarom zeggen we oma niet dat ze dood gaat?, vraagt ze aan haar ouders.
Hun antwoord: Moeten we de laatste weken die haar gegund zijn verpesten met slecht nieuws?
Heeft Nai Nai niet het recht om te weten wat er speelt?
Nee, dat heeft ze niet, zegt oudtante, de zus van Nai Nai. Toen de opa van Billi op sterven lag heeft niemand hem gezegd dat hij het tijdelijke voor het eeuwige zou gaan verwisselen. Dat doe je niet in de Chinese cultuur. Dat doe je in Amerika en in het westen maar niet bij ons in het oosten, zo is de boodschap aan Billi.
gebogen rug
De opgelegde do’s en don’ts zorgen geregeld voor komische situaties maar zijn eigenlijk te moeilijk voor Billi (mooie rol van actrice Awkwafina). Ze begrijpt niet alles, ze kan wel goed Chinees spreken maar niet lezen. Ze loopt veelvuldig met een gebogen rug, het hoofd iets naar beneden gehouden als een Atlas, alsof ze de ballast van de hele wereld meetorst. Soms kijkt ze met verwondering naar het theaterspel van haar familie: op de begraafplaats wanneer de familie opa allerlei Chinese lekkernijen brengt, tijdens het ‘huwelijk’ van Billi’s neef waarop wordt gehuild, gedanst en vooral veel gegeten. Heel even wordt Billi op een westerse wijze boos op haar ouders die haar zomaar, zonder uitleg, op jonge leeftijd uit haar beschermde wereldje in China hebben weggetrokken voor het avontuur in the Big Apple waar ze alleen zijn en geen familie hebben. Begrijpen ze wel wat ze gedaan hebben? Begrijpen ze wel hoeveel pijn het doet, hoe Billi haar Nai Nai al die jaren heeft gemist?
aanrader
The Farewell die twee Amerikaanse Golden Globes nominaties heeft gekregen (voor beste film in een vreemde taal en voor beste actrice in musical/comedie) is een aanrader. Toegegeven, soms is het verhaal een beetje langzaam, met te lange close-ups. Hier en daar zou iets meer actie op zijn plaats zijn, maar voor een ieder die wil leren over de worsteling van Chinezen in het westen, een ieder die wil leren over Chinese tradities en de Chinese omgang met familiewaarden is The Farewell een must. En daarbij: het einde is nogal verrassend.
The Farewell, regie: Lulu Wang; hoofdrolspeler Awkwafina, zie voor de trailer: https://youtu.be/RofpAjqwMa8 en kijk hier voor een bioscoop bij jou in de buurt
(Simone Jacobs is schrijfster zie: www.stichtingaletta.com)
Lees ook waarom de film Ze Noemen Me Baboe van de Indische filmmaakster Sandra Beerends een gemiste kans is.
