Marcel van Doorn is vrijgevestigd therapeut, expert in psychotraumatologie en gespecialiseerd in interculturele opstellingen. Elke maand deelt hij zijn opgedane kennis en ervaringen met Meer Dan Babi Pangang. Deze keer neemt hij je in vogelvlucht mee door de geschiedenis.
Doordat we meestal bezig zijn met onze eigen gelijkgestemde, vergeten we dat de ander daar vaak ook mee bezig is. ‘Je eigen leven op een rijtje krijgen’ verbruikt veel van je dagelijkse tijd en een groot deel van je energie. Soms merken we pas laat op dat de ander juist net nu je hulp kan gebruiken. Soms bellen we iemand op en horen we dat deze net op het punt stond jou te bellen. We spiegelen elkaar en we leven synchroon. Doordat de dingen gelijk lopen zijn de zaken van het innerlijk en uiterlijk spiegelend aan elkaar en dat vindt plaats op verschillende levels. Alleen een ander kan jou je blinde vlek laten zien. Dat inzicht brengt jou weer verder. De mensheid is getraumatiseerd en iedereen heeft er last van in meer of mindere mate.
Daar waar de oosterse zienswijze een holistische is, lijkt het alsof de westerse geneeskunde slechts gericht is op de bestrijding van symptomen. Slechts weinigen bekommeren zich over het oorzakelijke waar bijvoorbeeld een ‘burn-out’ vandaan komt. Is het werkelijk de werkdruk? Of zijn het de collega’s die niet echt collegiaal zijn? Is het de inhoudelijke functie en wordt iemand overvraagd? We zullen echt zelf aan de slag moeten gaan met ons zelf. En hebben daarbij de ander nodig, doordat we onszelf in de ander kunnen verplaatsten en juist vanwege die spiegeling die we voor elkaar zijn. Dan wordt ons ook duidelijk wat onze eigen blinde vlek is.
Uit steeds meer onderzoek blijkt dat wij informatie met ons mee torsen die eeuwenoud is en die ook wij weer doorgeven aan de volgende generatie. Tenzij we ons van die informatie bewust worden en we daar keuzes in kunnen maken waarmee we ons identificeren. Dat vraagt dat wij onszelf en ons gedrag dienen te observeren, een waarde toekennen, een keuze maken, van daaruit gaan handelen en ons vormgeven. Eén van de dingen om te begrijpen wat bewustwordingsproces zoal met zich mee kan dragen, is de geschiedenis waar je familie vandaan komt te kennen. En kijk dan bijvoorbeeld een kleine zeshonderdjaar terug, wat er zoal rond 1500 jaar na Christus gebeurde.
Het Nederland zoals wij dat nu kennen bestond nog niet, dat gebeurde pas in de negentiende eeuw.
Tot woedde er voornamelijk oorlogen in Europa, op de wereldzeeën en overzeese gebieden die hun weerslag hadden in de koloniën. De kolonisatie is een belangrijk hoofdstuk uit de geschiedenis. De aanvankelijke inzet in de Aziatische kolonisatiestrijd waren de specerijen. Zowel de Portugezen als de Spanjaarden waren geïnteresseerd, maar het waren de Hollanders die de bovenhand haalden rond 1600. Aanvankelijk was het een economische handelsmissie. De kolonie werd gerund door de Kamers van de VOC. De lokale bevolking werd verplicht om kruiden te verbouwen, voornamelijk kruidnagel, peper en nootmuskaat. Het strenge bewind van de Hollanders leidde vooral op Java en de Molukken tot hongersnood, ziekte en bevolkingsafname. Toen de VOC failliet ging in 1799 werd het bewind over de kolonie overgedragen aan de Nederlandse overheid van de Bataafse republiek.
Op Java breekt een volksopstand uit tegen de Nederlandse bezetter, de Javaoorlog. Tussen 1825 en 1830 vallen er meer dan 200.000 slachtoffers. Omdat de oorlog de Koning en de Nederlandse overheid veel geld heeft gekost, beslist ze om het Cultuurstelsel in te voeren. Dat betekende dat de Indonesische boeren meer dan de helft van hun landbouwgrond moesten gebruiken om exportgoederen te verbouwen zoals koffie of thee om de Nederlandse staatskas te vullen. De gevolgen laten zich raden. Er was niet genoeg landbouwgrond over om rijst te verbouwen wat voor de inheemse bevolking leidde tot hongersnood. Die praktijken bleven echter niet onopgemerkt, onder meer het boek Max Havelaar van Multatuli klaagde in 1860 deze situatie aan. Geleidelijk aan nam de druk toe en werd het Cultuurstelsel afgeschaft. Nederland breidde haar gezag langzaam maar zeker uit over alle eilanden van de archipel en kreeg pas in het begin van de twintigste eeuw de hele archipel onder controle.
De gevluchte koningin van Nederland verklaarde Japan de oorlog als eerste na diens aanval op Pearl Harbor. Meteen in januari 1942 viel Japan Nederlands-Indië binnen. Ondanks de uitgestrektheid en hoeveelheid van eilanden duurde het maar enkele weken voor Japan alle eilanden min of meer onder controle had. Veel weerstand kregen ze niet van de lokale bevolking, die waren de Hollanders spuugzat en dachten een beter leven tegemoet te gaan met hun Aziatische broeders. Maar dat was verkeerd ingeschat. De Japanners voerden een vreselijk bewind en de voormalige kolonie kende een periode van hongersnood en epidemieën.
Onder de bevolking vielen vier miljoen slachtoffers!
Dan volgde de onafhankelijkheidsoorlog van de republiek Indonesië met vreselijke represailles van de Nederlandse overheid die haar goudmijn niet wilde verliezen. Uiteindelijk was het de olie die er voor zorgde dat de Verenigde Staten via de VN Nederland dwong de kolonie op te geven. In 1950 werd iedereen die een Nederlands paspoort bezat geacht te vertrekken of de Indonesische nationaliteit aan te nemen. Mensen van gemengd bloed die nog nooit naar Nederland waren geweest werden gedwongen te vertrekken. Mensen die door verlies van papieren niet konden aantonen dat zij Nederlander waren bleven noodgedwongen achter. Kinderen die niet erkend waren door de Europese vader bleven ook achter. Repatriëring is het woord dat we gebruiken voor de Europeanen, de totoks. Voor de mensen van gemengd bloed was het een migratie, een vlucht uit een oorlogsgebied. Een vlucht die zij volledig zelf hebben moeten betalen, ook de opvang en de opbouw van hun leven in Nederland.
Al met al zitten we wereldwijd met grote groepen getraumatiseerde mensen met verschillende oorzaken. Die dienen we allemaal heel voorzichtig en met een eigen aanpak te bejegenen. Daarbij is het van belang aandacht te schenken aan de somatische kant waar de symptomen zich vaak het duidelijkst laten zien. Tegelijkertijd dienen we op zoek te gaan naar de oorzaak bij ieder uniek persoon.
In een eerder artikel schreef ik al dat ik als persoon van gemengd bloed de informatie bij mij droeg om mij met de witte man te identificeren. Deze informatie heb ik kunnen veranderen. Dat is mij gelukt door te observeren, waarnemen, overwegen, waarde toekenning, keuzes maken, handelen en vormgeven. Dit hield in dat ik gebruik maakte van voortschrijdend inzicht. De gevangenis van denken vanuit het witte perspectief heb ik achter mij gelaten. Met de methodiek van familieopstellingen heb ik veel inzichten verworven. Door nu dagelijks te mediteren, stress verlagende oefeningen te doen en gesprekken te voeren is er voor mij een soort van rust ontstaan waarbij ik niet meer mee hoef te doen in het trapjes-denken. Feitelijk moest ik mijzelf opnieuw uitvinden, herijken, zoals veel mensen van gemengd bloed om mij heen doen. Wij schrijven onze eigen geschiedenis, van toen, nu en de toekomst.
