Recensie

‘Sporen van Indië’ is te makkelijk, te zoet en te Goedkoop

Geplaatst in: Cultuur, Identiteit, Recensies, Film
Reda van der Putten
Twee jaar geleden kwam de jonge documentairemaker (zonder banden met Nederlands-Indië) Reda van der Putten bij me, met een project over de Indische en Molukse geschiedenis. De documentaire zou zich afspelen in Amersfoort en Hans Goedkoop zou de voice-over doen. Na de première vroeg hij mij of ik de film wilde uitbrengen, daar heb ik echter (net als andere distributeurs) voor bedankt. Nu draait de film al enige weken in de bioscoop. Spijt heb ik er niet van.

Ondanks dat Sporen van Indië er leuk uitziet en wellicht net genoeg onbedoelde ‘tempo doeloe’-associaties heeft om de honger aan Nederlands-Indische producten tijdelijk te stillen, is de documentaire te makkelijk. Een te snel verteerbare Big Mac met de zalvende nasmaak van de in Ermelo geboren ‘predikant’ Hans Goedkoop. Iemand die zich ondanks zijn KNIL-opa naar eigen zeggen niet identificeert als Indo.

Mensen die weinig of niets afweten van deze geschiedenis en waarom er in Nederland bijna twee miljoen mensen wonen met een Nederlands-Indische afkomst, begrijpen er na het zien van deze documentaire nog steeds weinig van. Of het moet gaan over de overwegend ‘witte’ mensen die aan bod komen in deze documentaire.

In de bijna altijd aanwezige voice-over van Goedkoop wordt met name zijn visie op de Nederlands-Indische geschiedenis verteld: het uitmoorden van de bewoners van Banda, het meer dan 300 jaar lang uitbuiten van de lokale bevolking, de onafhankelijkheidsoorlog en de oorlogsmisdaden. Daarentegen gaat het nauwelijks tot helemaal niet over de vreselijke honger van buitenkampers tijdens de Japanse bezetting, het nog steeds niet uitbetalen van achterstallige salarissen aan weduwen (backpay), het  Bersiap-geweld, het bedriegen van de Molukse KNIL-soldaten en hun families, het niet welkom zijn in het naoorlogse Nederland van de ‘niet-witte’ Nederlanders uit de voormalige kolonie en de dure (niet zoals bij Goedkoops familie gratis) overtocht naar Nederland.

Documentaires maken altijd een keuze in het laten zien van een deel van de werkelijkheid, maar als maker dien je je dan wel te verantwoorden voor deze ‘framing’. De makers hadden óf een ook nuttige documentaire over dekolonisatie moeten maken óf een diverse documentaire over de geschiedenis van de inwoners van Amersfoort met een Nederlands-Indische afkomst.

Maar Sporen van Indië pretendeert de hele geschiedenis van bijna twee miljoen mensen uit te leggen die daarmee eigenlijk gedegradeerd worden tot wat Goedkoop in de documentaire “pinda’s” noemt die het best gezellig hebben, Indorock maken, lekker eten en een product van een schuldig verleden zijn. Maar waarom ze eigenlijk naar Nederland zijn gekomen of eigenlijk moesten komen, weet bijna niemand. Ook niet na het zien van het deze documentaire.

In Het Parool wordt Hans Goedkoop afgeschilderd als de ideale geschiedenisleraar. Ik prefereer er echter een die de hele geschiedenis vertelt en zonder de alleen in Nederland voorkomende ‘calvinistische zelfschuld en -haat’ én vooral zonder het ego van Hans Goedkoop. Dan had deze op zich goed bedoelde documentaire de vele valkuilen kunnen vermijden waarin het nu is gevallen en zou Sporen van Indië niet weer een gemiste kans zijn net als de documentaire Ze noemen mij Baboe.

Verder lezen

Cultuur     Column     Identiteit     Erfgoed

Aanbieding: gratis workshop levensverhaal schrijven

Erfgoed

Rotterdamse Indiëherdenking nodigt burgemeester Femke Halsema uit

Identiteit     Portret     Interviews

Alice Tjia: ”Ik voel me bevoorrecht om Aziatische roots te hebben’’