Educate yourself

Zien: Wereldtentoonstelling stelde mensen uit Nederlands-Indië tentoon in Amsterdam in 1883

Geplaatst in: Historie
Bijschrift: Dajaks, olifantstand, Atjehse vrouw, 1883. KITLV 107200, van: http://hdl.handle.net/1887.1/item:924155
De Internationale Koloniale en Uitvoerhandel Tentoonstelling was de eerste wereldtentoonstelling met als doel de koloniale handel en welvaart te presenteren. Deze tentoonstelling werd van 1 mei tot 1 oktober 1883 georganiseerd in Amsterdam, op de plek waar nu het Museumplein is. Op het terrein stonden verschillende gebouwen. In het hoofdgebouw werden 28 landen vertegenwoordigd met paviljoens. Vanaf midden negentiende eeuw werden wereldtentoonstellingen georganiseerd in Europa, waarin deelnemende landen hun rijkdommen uit handel, cultuur en techniek tentoonstelden.

Er was ook een Nederlands koloniaal paviljoen, waarin onder meer de flora en fauna uit de kolonies tentoongesteld werd. Levende dieren zoals een Sumatraanse koningstijger, en opgezette dieren zoals een Papoease paradijsvogel waren te bewonderen. In het koloniale paviljoen was ook een kampong nagebouwd met acht houten en bamboe huizen uit diverse gebieden in Nederlands-Indië. Bijvoorbeeld een Alfoers huis van de Molukken, een huis uit het Javaanse Tegal, Atjehse en Minangkabause huizen. De Minangkabause woning was niet authentiek: deze had drie in plaats van vijf punten op het dak.

Het was niet de eerste keer dat inheemse dorpen te zien waren op een wereldtentoonstelling, wel was het voor het eerst dat ze de publiekstrekker vormden. Voor het koloniale paviljoen was een standbeeld van Jan Pieterszoon Coen te zien, de gouverneur-generaal van Nederlands-Indië die een sleutelrol speelde in het bloedige inlijven van de kolonie.

Tekst gaat verder onder de foto 

Bijschrift: Atjesch huis en Ambonsch huis. KITLV 107183, van: http://hdl.handle.net/1887.1/item:925997

Mensen
Naast voorwerpen en dieren werden ook 38 mensen uit Nederlands-Indië tentoongesteld. Een deel van hen vormde een gamelanorkest, hoewel niet authentiek. De slaginstrumenten waren namelijk zo aangepast dat ze het Nederlandse volkslied konden spelen. Ook dansten de mensen uit Nederlands-Indië en was hun kunst te zien. In de kampong lieten ze ambachten uit de kolonie zien, zoals weven, land omploegen met een karbouw en rijst stampen. Zo konden bezoekers zien hoe de inwoners van de kolonie leefden.

Hoe een Indiaan werkt, eet, slaapt, zich vermaakt in één woord: hoe hij leeft zowel binnens- als buitenshuis, zal men daar met vrouw en kinderen, als wandelde men in het hartje van Java, kunnen gadeslaan”, is te lezen in de Officieele Courant der Tentoonstelling.

Tekst gaat verder onder de foto’s

KITLV 107201, van: http://hdl.handle.net/1887.1/item:927234
Demonstratie van ploegende buffels op de Koloniale Afdeling van de Internationale Koloniale en Uitvoerhandel Tentoonstelling te Amsterdam. KITLV 107179, van: http://hdl.handle.net/1887.1/item:926886

 

Huizen uit de Padangsche Bovenlanden en Atjeh. KITLV 107185, van:
http://hdl.handle.net/1887.1/item:922772

Ook was een tentoonstelling met daarin 28 inwoners van verschillende etnische groepen uit Suriname te zien. Zij vlochten manden of maakten muziek. Anders dan de kampong waar bezoekers vrij in en uit konden lopen, zaten de Surinamers in een ronde circustent waar bezoekers om de hekken konden lopen. De mensen uit beide kolonies kregen weliswaar betaald, maar vergeleken met het financiële succes van de tentoonstelling was dit erg weinig.

Toerisme
De wereldtentoonstelling trok meer dan een miljoen bezoekers: het was het eerste massatoerisme in Amsterdam en legde de basis voor het toerisme dat vandaag de dag voor de hoofdstad nog altijd belangrijk is. Sporen hiervan zijn terug te zien in de uitbouw van verschillende hotels, waaronder Hotel Krasnapolsky. Daar werd de Wintertuin-serre gebouwd en zelfs elektrische verlichting aangelegd, wat toen nieuw was. Ook het toegangshek van het Vondelpark aan de Stadhouderskade is een overblijfsel van de wereldtentoonstelling.

 

Educate yourself is een serie artikelen en interviews over de Indische en Molukse geschiedenis. Hoewel het een langdurig gedeelde geschiedenis is, blijft deze in Nederland onderbelicht. Daarom gebruikt MDBP de veelgehoorde kreet ‘educate yourself’ om deze geschiedenis in een wekelijkse serie verder uit te diepen.

Verder lezen

Identiteit

Lezing over het onderzoeken van je Chinees-Indonesische roots in Voorburg

Film

In memoriam: filmmaker Leonard Retel Helmrich (1959-2023)

Erfgoed

Congres Indo-Europeesch Verbond: ‘Hoofdbestuur trapt zijn eigen menschen omlaag; dat probeert te indianiseeren’