Vilan van de Loo is onderzoekster en schrijfster. Haar interesse gaat uit naar het oude koloniale Indië. Daar schrijft ze bij voorkeur haar boeken over. Ze is ook initiatiefnemer van De Indische Schrijfschool, waarmee ze mensen helpt hun verhaal op papier te zetten. Elke week verschijnt er een nieuwe column van haar hand.
Neem nu een man als Tinus Dezentjé (1797-1839). Een legende, bij leven al. En dan ook nog relatief jong doodgaan als veertigplusser. Maar wel 27 kinderen verwekt. Als iedereen geteld is, tenminste. Niks bescheiden zijn. Wel zich laten gelden. In 1903 heette hij “een Indo van de derde generatie.”
Het internet staat bol met verhalen en uitleg over de familie Dezentjé en toch is het niet genoeg voor degenen die denken, hoe dan toch, die man? Ik hoop op een vuistdikke biografie, die alle licht- en schaduwzijden van hem uit de doeken doet. Kijk met mij mee naar deze man, naar deze Johannes Augustinus Dezentjé. Hij was een grand seigneur met een eigen groot landgoed Ampel, eigenlijk een vorst met een eigen koninkrijk. Wel leefde hij in de tijd van de slavernij, dus hoe zat dat op zijn landgoed?
Hij bezat min of meer een eigen leger, in Gedenkschrift van den oorlog op Java van 1825 tot 1830
lees ik de uitdrukking “de inlandsche infanterie van den Heer DEZENTJE.” Verderop staat “de Javaansche infanterie.” Ik lees min of meer dat de manschappen gerekruteerd konden worden dankzij de goede band die hij had met de bevolking, maar ik vraag me toch af of daar ook dwangarbeiders deel van hebben uitgemaakt.
De Locomotief van 5 maart 1903 schrijft dat hij 27 kinderen verwekt en noemt drie huwelijken:
“Tinus heeft een talrijk nageslacht achtergelaten, waarvan het grootste gedeelte in het rijk van Soerakarta verspreid woont, hij was drie malen wettig gehuwd geweest, het laatst met een radhen ajoe uit het Solosch hof.” En: ”Een geboren Solonees, een Indo uit het derde geslacht zynde”, schrijft de krant verder in wat best een romantisch portret is. Want: hij had immers “zijn eigen gedrilde troepen”, die hij in de Java-oorlog tegen prins Diponegoro inzette.
Alles even romantisch, want heldhaftig. En je gaat ervan nadenken:
- Dat hij voor zijn inzet in de Java-Oorlog wel onderscheidingen kreeg, maar geen Militaire Willems-Orde, hoewel dat best had gekund;
- Wat een Indo van het derde geslacht zijnde eigenlijk is, anno 1903, als De Locomotief dat schrijft, en dan bedoel ik vooral de gevoelswaarde van die uitdrukking;
- Of het waar is dat Louis Couperus over de Dezentjé’s schreef als de familie de Luce, in De Stille Kracht;
- En dan ontkende Melati van Java altijd dat zij over de familie had geschreven in haar familieroman Hermelijn (1886), waardoor de verdenking als vanzelf bleef bestaan.
Eigenlijk zou ik ook graag zien dat het leven van deze man verfilmd werd. Kan gemakkelijk. Spannend genoeg. De vraag is alleen: wie kan Tinus Dezentjé spelen?
