Chinees Nieuwjaar in Jakarta

Geplaatst in: Column
Foto: Kai Yin Or

Het is bijna Chinees Nieuwjaar, veel landen in Zuidoost-Azië vieren dit uitgebreid en hebben vijftien dagen feest. De Chinese diaspora over de hele wereld viert het groot of klein. Columniste Kai Yin vertelt over positieve veranderingen in Jakarta.

Chinees Nieuwjaar staat voor de deur! Bij mij roept dat warme gevoelens op. Wij vierden het thuis in Nederland nooit uitgebreid, maar mijn moeder zette wel altijd verschillende Chinese zoetigheden op tafel in een feestelijk kistje. Ze maakte nian gao (een soort pudding/cake die met Nieuwjaar wordt gegeten) of we gingen naar een show met Chinese artiesten in Maastricht. Pas sinds ongeveer tien jaar worden er grote(re) vieringen in de grote steden van Nederland georganiseerd, en zijn elementen als leeuwendansen en versieringen zichtbaar aanwezig.

Zichtbaar

Ook in Jakarta is de komst van Chinees Nieuwjaar erg zichtbaar. Overal in supermarkten, op traditionele markten, en in shopping malls zie je Chinees Nieuwjaar-gerelateerde attributen en zijn de specifieke eetwaren te koop. Grote hotels bieden speciale CNY-buffets/brunches aan en houden acties voor CNY-overnachtingen. Ik verbaas me over de grote aanwezigheid van deze feestdag. Want hoe anders was dat tot twintig jaar geleden. De geschiedenis van Chinese Indonesiërs is complex en gevoelig, zie ook de column van Dewi Dorst. Pas sinds 2002 wordt Chinees Nieuwjaar erkend door de overheid en is het een nationale (vrije) dag.

Lange bami

Over de beleving van Chinees Nieuwjaar toen en nu ga ik in gesprek met Susli, een Chinees-Indonesische dame die als vijfde generatie in Indonesië woont. Zij vertelt me dat toen zij dertig jaar geleden opgroeide, Chinees Nieuwjaar in stilte en low profile werd gevierd door de Chinese Indonesiërs, vaak vanwege de angst om te zichtbaar te zijn. Het was een feestdag die binnen de familie werd gevierd en er werd geen ruchtbaarheid aan gegeven.

Chinees Nieuwjaar was een gewone schooldag (behalve als het in het weekend viel) en eigenlijk moesten Susli en haar broers en zussen gewoon naar school. Haar moeder hecht(te) waarde aan de Chinese tradities en meldde hen elk jaar af, zodat ze het thuis konden vieren. Haar opa en oma woonden toen nog bij hen thuis, dus kwamen alle ooms, tantes, neven en nichten bij hen langs om respect te tonen (‘bai nian’) aan de grootouders en werd de feestdag bij hen thuis doorgebracht. Een typisch Chinese Nieuwjaarsmaaltijd werd voorbereid: lange bami (lohei), nian gao/kue keranjang, tang yuan, etc. Bij het eten van deze gerechten werden de Nieuwjaarswensen aan elkaar uitgesproken. Buiten het huis was niks te zien van deze tradities, er werden geen versieringen opgehangen en zeker geen leeuwendansen uitgevoerd, wat in veel Aziatische landen wel het gebruik is.

Leeuwendans

De afgelopen vijftien jaar is deze situatie veranderd: in Glodok (de Chinatown van Jakarta) zijn leeuwen- en drakendansen te zien, Chinese restaurants bieden de typisch Chinese Nieuwjaarsdiners aan – en adverteren daar groots over – en grote shows in feestzalen met duizenden aanwezigen worden georganiseerd. Na de erkenning als nationale feestdag voelde en voelt de Chinese gemeenschap in Jakarta de ruimte én de veiligheid om het groots te vieren. Sinds een paar jaar zie je dus ook supermarkten, shopping malls en grote hotels die Chinees Nieuwjaars-attributen verkopen en meedoen met de feestdag door verschillende acties. Deze omarming van Chinees Nieuwjaar komt aan de ene kant door de officiële erkenning van de feestdag, maar aan de andere kant natuurlijk ook door de commerciële kansen voor winkels en horeca die door een groeiende Chinese markt en invloed verder worden opgestuwd.

Susli en haar familie hebben sinds die verandering een paar keer Chinees Nieuwjaar buitenshuis, in een restaurant en bij een grote show gevierd. Het voelt goed dat die mogelijkheden er zijn en dat ze nu openlijk Chinees Nieuwjaar kunnen vieren. Maar dit jaar kiezen ze er toch weer voor om lekker thuis, gezellig intiem met de familie, dit belangrijke feest te vieren.

Kai Yin is een Chinese Nederlander die sinds april 2019 in Jakarta woont. Hoewel ze door haar diplomatieke status niet mag werken, heeft ze genoeg om handen.

Verder lezen

Column

Column: Hamsteren in Batavia, terug naar januari 1942

Interviews
Educate yourself

Neowa en Jasmijn schrijven profielwerkstuk over Molukse kwestie en willen excuses regering: ‘Mijn familie heeft kisten die altijd zijn dichtgehouden omdat ze serieus dachten dat ze terug zouden gaan’

Interviews     Historie
Educate yourself

Hoe het lot van Belanda Hitam paste in de Nederlandse tactiek van verdeel en heers: ‘Ze wilden niet dat de Indonesiërs en Afrikanen een band zouden krijgen’