Vilan van de Loo is onderzoekster en schrijfster. Haar interesse gaat uit naar het oude koloniale Indië. Daar schrijft ze bij voorkeur haar boeken over. Ze is ook initiatiefnemer van De Indische Schrijfschool, waarmee ze mensen helpt hun verhaal op papier te zetten. Elke week verschijnt er een nieuwe column van haar hand.
Indische meisjesromans waren er destijds genoeg. Vooral vrouwelijke auteurs schreven graag voor meisjes, meestal met lieve opvoedende gedachten in het boek (er waren uitzonderingen.) Al die boeken werden ouderwetser toen de moderne tijd in Indië arriveerde, in de jaren 1920 en 1930. Meisjes keken anders naar hun toekomst. In de grote steden kwam met de vestiging van de kantoren ook meer werkgelegenheid. Hoe was dat nieuwe zelfstandige leven voor meisjes, voor jonge vrouwen?
In Nederland was de serie boeken verschenen over Joop ter Heul, een meisje dat opgroeide. Dankzij haar vader ‘de piepert’ haalde ze een schooldiploma en bij haar schoonvader deed ze werkervaring op, dus was ze klaar om economisch zelfstandig te zijn. Maar: een Hollands meisje. Toch anders.
Ems van Soest (1908-1984) schreef De Pauw: Een verhaal van modern meisjesleven in Indië. Het verscheen in 1930 als het eerste moderne Indische meisjesboek. De hoofdpersoon Inka van der Beelen verdient als 19-jarige haar eigen geld, ze is in betrekking op kantoor in een grote stad in Indië; vanwege verwikkelingen woont ze in een pension en Inka is Indisch. De Pauw is haar bijnaam, omdat de mensen haar trots vinden. Dat is ze ook, op haar manier: ze houdt het hoofd hoog, omdat ze verlegen is over de armoede thuis.
De roman ging voor een deel over Ems zelf. Van haar vooruitstrevende ouders mocht ze naar kantoor. Ze werkte, al wilde ze eigenlijk net als haar moeder Emma van Angelbeek liever schrijven. Op kantoor was het dus niet bijzonder leuk. Een citaat uit De Pauw:
“Gelukkig werd De Pauw een succes. Daarna publiceerde Ems meer meisjesboeken, soms wel twee per jaar. Zo werd ze een geliefd schrijfster. Alle jonge meisjes lazen haar boeken, ook de Hollandse prinsesjes in Nederland.
Wie goed leest, en het leven van deze ooit beroemde Indische auteur kent, ziet er stukjes in staan die uit haar eigen leven komen.
In De Pauw staat iets over een gestorven zusje. Margootje was het eerste kind geweest, voor Ems en haar twee oudere broers. Ze stierf zes dagen na haar eerste verjaardag aan de gevolgen van een ongelukkige val. Dat zusje keert terug in verschillende romans. Het was haar oudste zusje geweest, het eerste kind van haar ouders. Margootje stierf door een val op de marmeren vloer in de mandikamer.”
Ems bleef ongetrouwd, tegen haar verlangen in. Ook dat komt in de romans terug: er zijn meisjes die een eigen levensweg moeten volgen, ook al willen ze trouwen en moeder worden. Dat eenzame en de positieve keuze, plus daarbij de stralende aanwezigheid van Ems zelf, moet op generaties meisjes van invloed zijn geweest.
Zij leerden: ook zonder huwelijk kan ik een volwaardig bestaan leiden. Net als Ems. Dat was modern. Zelfbeschikkingsrecht.
