Thuis werd er niet veel over het verleden in Indië gesproken, zoals over de Tweede Wereldoorlog, de Bersiap en de Politionele Acties. Toch voelde kunstenares Shelly Lapré (1958) de pijn en het verdriet van haar ouders.
Als studente op de Academie Industriële Vormgeving Eindhoven (1984-1989) waren de Indische invloeden, zoals de kleuren en vormen, in haar werk al zichtbaar. Haar roots is altijd een inspiratiebron voor haar geweest, vooral de oude foto’s uit de familiealbums van haar ouders. Jaren geleden maakte Shelly een kunstwerk van de oude reiskoffer van haar moeder, die zij meenam naar Nederland als zestienjarig meisje in 1950. De koffer bewerkte Shelly met antieke batikstoffen en nostalgische oude familiefoto’s en wordt nu uitgestald als een soort klankkast van herinneringen aan het leven van haar familie in Nederlands-Indië. Toen begonnen haar ouders te vertellen….
Shelly: “Mijn ouders waren, net zoals elke indo van de eerste generatie, getekend door wat ze hadden meegemaakt in Indië. Wij zijn heel liefdevol, maar ook zeer beschermd opgevoed. We moesten keurig Nederlands spreken. Pasar Maleis werd door de ouderen alleen gesproken wanneer wij kinderen iets niet mochten weten. In 2011 zijn mijn ouders met ons naar Indonesië gegaan en hebben daar hun woonplaatsen bezocht. Daar werden de verhalen toegelicht. Bijvoorbeeld over mijn oma die werd opgepakt door de Japanse Kempeitai en gemarteld werd. En over mijn opa die aan de Birmaspoorlijn heeft gewerkt, de twee broers van mijn vader die vermoord werden door de Pemoeda’s tijdens de Bersiap. Het afscheid van mijn moeders inlandse oma Alima Binti Badaroedin aan de kade vlak voor de repatriëring. Ze was te zwak om de lange reis te maken en bleef achter bij familie.
Een jaar later roken mijn grootouders ineens de sterke geur van de Indische Jasmijn in hun huis. Later hoorden ze dat Alima precies op die dag was gestorven van verdriet, het was haar laatste groet. Verder vertelden ze ook vol liefde over hun mooie jeugd in Indië.
Ik vind het zo knap en dapper hoe de eerste generatie zich heeft weten te ontplooien in een land waar ze niet welkom waren en hun diploma’s gedegradeerd werden.
Wij indo’s zijn een sterk volk, zo wil ik me uitdrukken. In sommige van mijn kunstwerken maak ik gebruik van beschadigingen om weer iets moois op te bouwen. Het symboliseert het verleden van onze voorouders en is tevens een eerbetoon aan hen. Kunst heeft hoe dan ook altijd een positieve uitwerking”.
Na jarenlang oude foto’s, documenten, boeken en spullen van familie te hebben verzameld, maar ook aangekocht op markten en via internet, heeft Shelly veel informatie gevonden om te verwerken in haar kunst. Dat leidt tot tekeningen, collages en schilderijen met originele documenten, brieven, kaarten en enveloppen.
Shelly, die overigens een relatie heeft met chef Marc Tierlof die wij eerder mochten interviewen, wil anderen inspireren met de geschiedenis van Nederlands-Indië. Daarom geeft zij performances, voordrachten en workshops op scholen en andere groepen op locaties door heel Nederland. Haar workshop “Batikken verbindt Familie Herinneringen” is niet alleen voor mensen van Indische en Molukse afkomst, iedereen kan meedoen van welke afkomst dan ook. “Elke persoon heeft zijn eigen gedenkwaardige familiegeschiedenis uit het land van herkomst.”, aldus Shelly.
Ook maakt zij in opdracht voor anderen een batik kunstwerk met (kopieën van) eigen nostalgische foto’s.
Shelly: “Voor volgende generaties is het een waardevol beeldend verhaal, voor meer begrip en respect van gelukkige, anekdotische of verdrietige vertellingen, opdat de herinnering voor altijd levend blijft. Onze koloniale geschiedenis is een belangrijk onderdeel van de Nederlandse historie. Het is een deel van onze identiteit en heeft ons gevormd tot wie wij zijn. Met alles wat erbij hoort. Het is de kunst om dit alles op positieve wijze over te dragen; toegankelijk en begrijpelijk voor iedereen. Het gaat ons allemaal aan.
Met mijn werk wil ik uitdragen: We zijn trots op wie we zijn.
