Nederlands-Indië was lange tijd een kolonie waarin er meer Europese mannen dan vrouwen waren. De mannen werkten immers in de kolonie, bijvoorbeeld in het leger of in de ambtenarij. In 1880 waren er voor iedere 1000 Europese mannen 471 Europese vrouwen. Pas in 1930 was dat aantal Europese vrouwen ruim verdubbeld, maar ook toen was de verhouding man-vrouw nog ongelijk.
Bij gebrek aan Europese vrouwen kregen Europese mannen vaak een relatie met Indonesische of Chinese vrouwen. In veel gevallen ging het om een ongehuwde relatie met hun njai: een huishoudster en metgezel. Kinderen die uit deze relaties werden geboren waren Indo-Europeanen. Werden zij erkend door de vader, konden ze vanaf 1769 de Europese status krijgen door adoptie. Daarbij konden Indo-Europese kinderen de achternaam van de vader krijgen. Maar deze achternaam werd soms anders geschreven. Vermehr werd omgedraaid tot Rhemrev, Grovestins werd omgedraaid tot Snitsevorg, De Vogel werd vervormd tot Vodegel. Voor deze erkenning moest de moeder afstand nemen van alle rechten op haar kind. Zonder erkenning van de vader waren de kinderen juridisch gezien ‘inheems’ en hadden zij de laagste status binnen de kolonie.
Met ontwikkelingen als de opening van het Suezkanaal en de telegraaf kwam de Europese wereld dichter bij de kolonie. Daarbij werd eind negentiende eeuw het cultuurstelsel afgeschaft, waardoor de Nederlands-Indische markt in een vrije markt veranderde. Het aantal westerse mensen groeide en ook het aantal Europese vrouwen nam toe. Mede hierdoor werden relaties met njai’s minder geaccepteerd en minder gebruikelijk vanaf de twintigste eeuw. Er kwamen dus geen nieuwe achternamen meer bij. Overigens gebeurde het verdraaien van achternamen ook in Suriname.
Educate yourself is een serie artikelen en interviews over de Indische en Molukse geschiedenis. Hoewel het een langdurig gedeelde geschiedenis is, blijft deze in Nederland onderbelicht. Daarom gebruikt MDBP de veelgehoorde kreet ‘educate yourself’ om deze geschiedenis in een wekelijkse serie verder uit te diepen.
