De Bananengeneratie houdt QiQi van Boheemen een spiegel voor, en dat is confronterend: ‘Ik wilde als wit gezien worden omdat ik me wit voelde’

Geplaatst in: Interviews, theater
Foto door Bas de Brouwer

QiQi van Boheemen (24) is performer en actrice. Ze maakt haar acteerdebuut in de theatervoorstelling De Bananengeneratie. Het stuk is geïnspireerd op het gelijknamige boek van Pete Wu. QiQi van Boheemen zit in het laatste jaar van de performanceopleiding van de Toneelacademie Maastricht.

QiQi van Boheemen heeft net twee weken het boek van De Bananengeneratie uitgelezen wanneer ze wordt benaderd door het castingbureau dat zich bezighield met de cast van de voorstelling. “Het is bijna alsof het zo moest zijn. Het boek raakte me heel erg”, vertelt de actrice. Ze was een jaar oud toen ze werd geadopteerd uit China. “Ik ben heel lang niet bezig geweest met mijn afkomst en wilde er zo min mogelijk van weten. Maar ik voelde wel het banaan-zijn wat Pete Wu in zijn boek beschrijft – geel vanbuiten en wit vanbinnen – alleen kon ik daar nooit woorden aan geven”, blikt ze terug. Het boek werkt ook confronterend. “Ik ontdekte heel erg door het lezen van zijn boek dat ik mijn afkomst zo lang heb weggeschoven, ook omdat ik zelf met vooroordelen en stereotypes in mijn hoofd zat. Zo wilde ik niet zijn; ik wilde als wit gezien worden omdat ik me wit voelde. Die gedachtegang was een heftige gewaarwording”, reflecteert QiQi van Boheemen.

Wiskunde
De theatervoorstelling is haar eerste ervaring als actrice. “Soms helpt het om te doen alsof je het kan, en dan kan je het”, lacht ze. Met die mentaliteit heeft ze het tot De Bananengeneratie geschopt. QiQi van Boheemen speelt geen rol, want ze staat als zichzelf op het podium. “Dat maakt het heel kwetsbaar. De voorbereidingen benader ik daarom heel technisch en praktisch. Ik vind het leuk om te oefenen hoe ik mijn taal moet overbrengen zodat het publiek het begrijpt. Ik moest zelf goed nadenken waarom ik iets zeg, in welke context en op welke toon. Het is een soort wiskunde in mijn hoofd”, legt ze uit.

Racisme
QiQi van Boheemen voelde zich in eerste instantie een buitenbeentje tussen de andere acteurs. Ze dacht dat ze niet met ze mee kon praten: “Ik voel de kloof niet tussen thuis en de samenleving. Maar discriminatie heb ik wel veel meegemaakt, dus daar kan ik me wel in vinden.” Ze kreeg vaak racistische opmerkingen naar haar hoofd geslingerd. “Ni hao, sambal bij, fuck off covid, tyf op naar je eigen land, kutchinees, hé loempia”, somt ze in één adem op. “Ik negeerde het en hield mijn mond dicht. Ik dacht altijd dat ik heel stoer was en dat het niets met mij deed. Maar met terugwerkende kracht merk ik dat het me heel onzeker maakte over mijn uiterlijk. Ik wilde geen spleetogen hebben, maar er Nederlands uitzien. Als kind werd ik er telkens mee geconfronteerd dat ik er anders uitzag en dat dat fout is”, blikt ze terug. “Discriminatie kun je niet oplossen door een voorstelling, maar ik hoop dat de bezoekers wel inzichten krijgen. Racisme tegen Aziaten is lang gedoogd”, stelt de actrice.

Stereotypes
Ook heeft ze te maken gekregen met vooroordelen die aan de modelminderheid worden verbonden. Een modelminderheid is een groep die als ‘voorbeeldige’ minderheid wordt gezien. Zo zouden mensen van Aziatische afkomst hard werken en stil zijn. Op een scènefoto van De Bananengeneratie is de actrice schreeuwend te zien, gehuld in een bananenpak. “In die scene komt mijn boosheid naar voren om te laten zien dat ik geen modelminderheid ben”, legt QiQi van Boheemen uit. Ook andere stereotyperingen, zoals de leeuwendans, zijn in de voorstelling verwerkt. “De leeuwendans is bijvoorbeeld super stereotyperend, maar ook een dans- en kunstvorm. De regisseur Char Li Chung heeft dat gezien als omarming van de cultuur”, licht ze toe.

Adoptie
Het verhaal van haar adoptie is ook te zien in De Bananengeneratie. “Ik vind het fijn dat ik de kans heb om een positief verhaal te vertellen over adoptie. Ik heb geen herinneringen van voor mijn adoptie en dat vind ik juist wel fijn. Ik voelde lange tijd geen binding met China omdat ik het heb geïnternaliseerd. Door het boek en het proces van het maken van de voorstelling sta ik voor het eerst open voor de cultuur. Ik kijk nu niet meer met een frons, maar met interesse naar China”, stelt QiQi van Boheemen vast. De theatervoorstelling heeft er echter niet voor gezorgd dat ze haar biologische familie wil zoeken. “Ik denk dat het voor mij verwarrend is”, zegt ze.

Eigen tempo
QiQi van Boheemen voelt zich sinds De Bananengeneratie meer verbonden met haar afkomst. “Ik was altijd boos op mezelf dat ik niet trots was op Aziatisch zijn. Maar iedereen heeft zijn eigen tempo om zichzelf te ontdekken. Ook al is niet de hele voorstelling mijn verhaal, ik blijf wel onderdeel van een generatie die met universele thema’s worstelt. Het delen van ervaringen is een bijzonder proces geweest”, stelt ze. De actrice hoopt dat de volgende generatie anders opgroeit. “Het liefst wil je gewoon onderdeel uitmaken van de generatie in plaats van een geuzennaam hebben. Je hoopt dat zij trots kunnen zijn zonder lasten te voelen”, zegt QiQi van Boheemen.

De Bananengeneratie is tot en met 17 december te zien door heel Nederland

Verder lezen

Film

Uitgelichte CinemAsia films: verbannen door Soeharto, het lot van een Papua-meisje en een geheime taal onder Chinese vrouwen

Column     Film

Column: ‘Kleinkinderen van de Oost’ laat de impact van intergenerationeel trauma zien, en ik leer mijn cliënten de geur van kersenbloesem te herkennen

Identiteit     Film
Recensie

Moluks familiedrama ‘Pulang’: vergeet nooit je afkomst